«IT’S ME!»: Η ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ
Μία αποκάλυψη του οντικού δυισμού της (μετα)ψηφιακής εποχής και υποκειμενικότητας
Η Stoa 42 εγκαινιάζει την έκθεση “It’me!” του Πάνου Σκλαβενίτη σε επιμέλεια του Κωστή Σταφυλάκη το Σάββατο 1 Ιουνίου.
Στη πρόσφατη δουλειά του, ο Πάνος Σκλαβενίτης πειραματίζεται με την δυναμική, παράλογα συντονισμένων, γκρουπούσκουλων. Στην 6η Μπιενάλε της Αθήνας (2018), ο Σκλαβενίτης παρουσίασε το “Cargo”, ένα τελετουργικό Cargo Cult ντυμένο με κουρέλια και απομεινάρια από Ελληνικά εθνικιστικά συλλαλητήρια. Πρόσφατα, ο Σκλαβενίτης σχεδίασε ένα «παιχνίδι ρόλων ζωντανής δράσης» για φοιτητές τέχνης. Κάθε φοιτητής πρέπει να μάθει να μιμείται ένα ζώο.
Κατά πάσα πιθανότητα, δεν πρόκειται για κάποια μετα-ανθρώπινη (posthuman) απόπειρα να «νιώσουμε» το ζώο. Δεν πρόκειται για «γίγνεσθαι-ζώο», αλλά για κάποιο «εγώ είμαι»: μια άσκηση στον ανθρωποκεντρισμό, μια πραγματεία στην ανθρωποκεντρική φαντασία ή ένα φλερτ με την σεξουαλικό άγχος/φαντασίωση που γεννά κάθε ζωότροπη μίμηση. Ο Σκλαβενίτης εξετάζει την Οργουελική τάση της μετα-ψηφιακής τέχνης αλλά ακυρώνει τον διδακτισμό της εικόνας του ζώου, σαμποτάροντας την αλληγορική του λειτουργία εντός της λογοτεχνικής παραγωγής αιώνων. Το σχήμα «ο καλλιτέχνης και το ζώο» είναι διαχρονικό. Αξίζει ίσως να θυμηθούμε αρκετά παραδείγματα: από τη Valie Export να βγάζει βόλτα τον Peter Weibel σαν σκύλο μέχρι τον Joseph Beuys και το coyote, τις Mad Dog περφόρμανς του Oleg Kulic, ή την cosplay αισθητική σε πρόσφατα έργα των Korakrit Arunanondchai και Alex Gvojic κ.α.
Αντί να παραπέμπει στις μονιστικές τάσεις των θεωριών του μετανθρωπισμού (τα πάντα είναι τμήμα της ίδιας δύναμης της ζωής, που διευκολύνει την δημιουργική παραβίαση των επιστημικών ορίων), ο Σκλαβενίτης αποκαλύπτει τον οντικό δυισμό της (μετα)ψηφιακής εποχής και υποκειμενικότητας. Για τον αδιάκοπα online εαυτό, το ζώο γίνεται «ζωώδες», υλικό εκτόπλασμα, σκοτεινή πλευρά του ψηφίου, το άλλο του (βιο)μετρικού. Μέσω του δυισμού αυτού, στη μεταψηφιακή εποχή το ζώο τείνει να αναπαρασταθεί ως τερατώδες, ως μια ρωγμή στον αλγόριθμο, μοχθηρή παραβατικότητα του ζωοκέφαλου θεού τρολ, βιταλιστική φαντασίωση ενός dark web. Στη συγκυρία αυτή, το ζώο είναι σύμβολο της τρολ υπονόμευσης. Ο Σκλαβενίτης αναγνωρίζει τούτο τον δυισμό και τον ανασκηνοθετεί με επιτελεστικά μέσα. Τα «ζώα» του είναι avatars που αποκτούν σάρκα, ερείπια της δημοφιλούς φαντασίωσης μιας εξέγερσης ενάντια στη πολιτειότητα, που καλλιεργείται για δύο συνεχόμενες δεκαετίες. Οι ζωότροπες μιμήσεις που παρουσιάζουν ο Σκλαβενίτης και οι περφόρμερς του είναι προϊόντα ενός τύπου αυθεντίας, την οποία με χάρη αγκαλιάζει ο καλλιτέχνης.
Δουλεύει κυρίως με φοιτητές τέχνης, μπαίνει στο ρόλο του game master, και τους/τις εισάγει στο παιχνίδι ρόλων. Μαζί, υπηρετούν τη παιχνιδοποίηση του αστικού τοπίου μέσω διαδικασιών μακράς διάρκειας που περιλαμβάνουν πρόβες, δοκιμές, αναφορές. Προτείνει και επιβραβεύει ορισμένες ζωότροπες προσποιήσεις που παράγουν οι φοιτητές του, χωρίς πρόθεση να συσκοτίσει την δική του σκηνοθετική επίβλεψη ή αβλεψία. Σε αντίθεση με παλιότερα πειράματα με το ζώο, ο Σκλαβενίτης εξαιρεί την εαυτό του από τη πράξη της μίμησης. Δίχως διάθεση απολογίας, μετατρέπει τους άλλους σε ζώα, αναγνωρίζοντας το παιχνίδι εξουσίας στο οποίο συμμετέχουν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές. Εντέλει, ερευνά την αποτυχία της εργαλειοποίησης του άλλου, η οποία τονίζεται από την ταυτολογία της αυθεντίας στον εξομολογητικό τίτλο “It’s me”. Δεν είναι ούτε παραβίαση, ούτε «γίγνεσθαι». Είναι μίμηση χάριν του μιμητικού. Οι επιτελέσεις αυτές προτείνουν πως, σε ορισμένες περιπτώσεις, η μίμηση δεν είναι ούτε τμήμα κάποιου χειραφετησιακού προγράμματος, ούτε άμεση προέκταση της ηθικής στάσης του καλλιτέχνη. Η μίμηση είναι, επίσης, δοκιμή χωρίς υψηλό σκοπό.
Συντελεστές
Eπιμέλεια: Kωστής Σταφυλάκης
Επιτέλεση: Θάνος Γκίκας, Ελένη Καράκου, Ορφέας Κυριάκος Μάκαρης Καπετανάκης, Μαρκέλλα Ξυλογιαννοπούλου