ΜΕ ΚΟΙΝΟ ΠΑΡΑΝΟΜΑΣΤΗ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

Αν και αρθρογραφώ επί δεκαετίες δεν μπόρεσα ποτέ να αποφύγω το κλασικό σφάλμα του αρχαρίου που στις πρώτες προσπάθειες ανακατεύει πολλά και διάφορα, πασχίζοντας να τα πει όλα με τη μία. Δεν το κατάφερα, επειδή η πολυπραγμοσύνη και η πολυτεχνία είναι σύμφυτη του χαρακτήρα μου. Εχει χρόνια να μπει σπίτι μου οποιουδήποτε είδους μάστορας, όλα επισκευάζονται εκ των ενόντων, πάντα με τη συνδρομή της περιβόητης, ελληνικής πατέντας. Η οποία πατέντα δεν αναπληρώνει απλώς, αλλά συχνά αναβαθμίζει και βελτιώνει σε σχέση με το πρωτότυπο του κατασκευαστή. Ετσι λοιπόν, προϊόν συρραφής είναι και το κείμενο που ακολουθεί. Υπαινιγμοί και νύξεις επί διαφορετικών θεμάτων με κοινό παρονομαστή τη θάλασσα.

Με κατάλληλη ανάπτυξη θα μπορούσε να είχε γίνει τρία κείμενα ή πολλά περισσότερα. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται πλατειασμοί στην έκταση που δημοσιεύεται και αναρτάται σήμερα ο γραπτός λόγος.

Αποθεραπεία

Εξαιρετικά κουρασμένος περιφέρομαι από το καθιστικό στην κρεβατοκάμαρα. Είναι η πολλοστή ημέρα εξορμήσεων και νιώθω την καταπόνηση, τις αρθρώσεις που πονούν και τους τένοντές μου να καίνε. Σαν να βουλιάζω στη γη, η έλξη της με τραβάει προς τα κάτω. Χρειάζεται να απαλλαγώ επειγόντως από τη βαρύτητα. Οσο αφήνομαι τόσο βυθίζομαι μέσα στην εξάντληση. Μόνο στη θάλασσα θα ξαλαφρώσω. Είναι κάθε μέρα και πιο δύσκολη η απόφαση, αλλά είναι η μόνη σωτηρία. Μπαίνω στο νερό γλιστρώντας απαλά από την κουπαστή. Αφήνομαι εντελώς και διώχνω κάθε ένταση από πάνω μου. Μπορώ να αιωρούμαι όσο θέλω στην επιφάνεια χωρίς προσπάθεια, νιώθοντας την ευεργετική άνωση να κόβει τα γήινα δεσμά μου. Και είναι μαγικός ο τρόπος που χάρη στη χαλάρωση το σώμα μου όλο ξαναδυναμώνει. Οσο ανασαίνω βαθιά ξεκουράζομαι, το βάρος του κορμιού μου εκμηδενίζεται κι αποθεραπεύομαι από τον κάματο που η ίδια η θάλασσα μου προκάλεσε όλες αυτές τις μέρες. Πολύ σύντομα θα μπορώ και πάλι να πετάξω βαθιά. Πρέπει να συγκεντρώσω κάθε διαθέσιμη ικμάδα ενέργειας για να καταφέρω να τρυπήσω το υγρό σαν τορπίλη, με κάθε μου ίνα, με όλη τη δύναμη που μπορώ να συμπιέσω στα πνευμόνια μου.

Κι όσο το κορμί μου εξανεμίζεται, γίνομαι η αναπνοή μου.

Θανατικό

Κολυμπώ σε μια θάλασσα που πεθαίνει. Τα ίδια μέρη που πριν από μερικές δεκαετίες ήταν πεντακάθαρα, γεμάτα ζωντάνια, τώρα πια φέρουν τα σημάδια της φθοράς παντού. Η μόλυνση είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού. Μια κίτρινη λάσπη που καλύπτει τους βράχους, την ποσειδωνία και τις γοργονίες. Νεκρές, άδειες πίνες. Γαϊδουροπόδαρα και καλόγνωμες, άφθονα μέχρι λίγα χρόνια πριν, χάσκουν άδεια, σκοτωμένα. Παντού ξασπρισμένα σφουγγάρια.

Νέα είδη εμφανίστηκαν και κυριαρχούν, με προεξάρχουσα την caulerpa racemoza που εξαπλώνεται αγκαλιάζοντας θανάσιμα τον κόσμο του βυθού. Γερμανοί εισβολείς παντού. Τι τρώνε, σε βάρος ποιων εδώδιμων αναπτύσσονται άραγε; Δύσκολα αποφεύγει κανείς την πικρόχολη σκέψη, τη διαπίστωση ότι από τον Αλάριχο και μετά, οι Γερμανοί αδιάκοπα κατέρχονταν στον Νότο, εποφθαλμιώντας το κλίμα, την ομορφιά της Μεσογείου. Ενα κλίμα που δεν τους σηκώνει, και μια ομορφιά που δεν μπορούν να βιώσουν σε βάθος. Από τους Οστρογότθους και τους Βησιγότθους, μέχρι τους Βαυαρούς του Οθωνα και τη Βέρμαχτ, δεν σταμάτησαν ποτέ την κάθοδό τους. Σήμερα ως Μέρκελ, Ράιχενμπαχ και δεν συμμαζεύεται, με αφορμή κι αιτία τα οικονομικά, είναι και πάλι εδώ. Ακόμη και ως ψάρια! Φρικτά ψάρια, με εκείνο το αλλόκοτο κρανίο, που φάνταζε στους Δωδεκανήσιους σαν κράνος των SS εκείνους τους χαλεπούς καιρούς και τους χάρισε το αντάξιό τους όνομα.

Τα παραπάνω τα έγραφα το καλοκαίρι, με σκοπό να έκανα μια αναφορά σε αυτό που έβλεπα να εξελίσσεται. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι προτού βγει η χρονιά θα εμφανίζονταν σημάδια ακόμα πιο ανησυχητικά, έως εφιαλτικά. Εκατοντάδες ψάρια, σφυρίδες, στήρες, συναγρίδες και ροφοί, βγαίνουν μισοπεθαμένα στην επιφάνεια.

Δεν υπάρχει πιο θλιβερή εικόνα από αυτήν. Η μάλλον λάθος, υπάρχει. Είναι θλιβερότατη η διοικητική ανεπάρκεια, και σε αυτόν τον τομέα. Καμία αντίδραση. Σιγή ιχθύος. Την πάπια. Μα φυσικά, οι ίδιοι άνθρωποι που πήραν τις πολιτικές αποφάσεις και έφεραν πριν από δυο δεκαετίες τα ιχθυοτροφεία, αυτά που σήμερα σπέρνουν το θανατικό, είναι δυνατόν να αναιρέσουν και να ακυρώσουν τον εαυτό τους;

Ωδή στην ξεκαμακωμένη συναγρίδα!

Αν η ιστορία γράφεται από τους νικητές, η τέχνη δημιουργείται από τους ηττημένους, έχουν πει. Πολύ σωστά, αφού τη χαρά απλώς τη ζεις, ενώ τη λύπη την τραγουδάς, την κεντάς, τη ζωγραφίζεις.

Ηταν δεκαετία του ’80 ακόμα, που είχα φιλοξενήσει λίγες μέρες τον Γιάννη Βλάχο στην Ιθάκη. Φεύγοντας άφησε στο κομοδίνο του μερικές σημειώσεις. Ξεχώριζε ανάμεσά τους η «ωδή στην ξεκαμακωμένη συναγρίδα», ένα ποιητικό κείμενο που ξεχείλιζε από θλίψη για την απώλεια στο μπλε, στο ίδιο μπλε όπου κρυβόταν ο καημός του ματαιωμένου έρωτα και η θλίψη της τελικής ήττας, το μη αναστρέψιμο του θανάτου.

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε και μάθαμε να ζούμε με την απώλεια και τη ματαίωση να παραμονεύουν κάθε μας βήμα. Προσπερνάμε και πάμε πιο κάτω, μαθαίνοντας ωστόσο και προσπαθώντας να μην επαναλαμβάνουμε σφάλματα. Στο υποβρύχιο κυνήγι ωστόσο, αλλά και γενικότερα στη ζωή, είναι πολλοί οι παράγοντες που κρίνουν το αποτέλεσμα, δεν εξαρτώνται όλα από εμάς, στην άλλη άκρη του σχοινιού μια άλλη δύναμη, ένα πλάσμα παλεύει για την ύπαρξή του και δικαιούται και αυτό πολλές φορές την εύνοια της τύχης. Στην ιστορία του ροφού που ακολουθεί, χρειάστηκε η συμπαντική συνωμοσία αλλά και μια λάθος επιλογή εξοπλισμού για να μπορέσει να ξεφύγει. «Ιούλιος, στο Θιάκι. Είναι νωρίς το πρωί κι είμαι σε ξέρα του Αϊ-Γιάννη. Το σπάσιμο του ψιλού μου δίνει ελπίδες, ίσως κυνηγάνε οι συναγρίδες. Καταδύομαι στο σκαλοπάτι και αγναντεύω. Ενας μεγάλος ροφός σηκώνεται και μου δείχνει τα αγκάθια του ένα επίπεδο πιο κάτω. Κρατώ το oceanborn 125 εξοπλισμένο με 4 14άρια και 8άρα βέργα. Στα 5 ελεύθερα μήκη του βεληνεκούς του τρυπάει τα πάντα κι είναι το μόνο όπλο που θέλω να κρατάω απέναντι σε τέτοια ψάρια. Ομως ο ροφός ξεκάθαρα μου δείχνει ότι δεν με φοβάται κι είμαι ήδη στη μισή απόσταση όταν αποφασίζω να τον χτυπήσω. Περνάει στο σχοινί, χτυπημένος στο κέντρο, στα ψαχνά, χωρίς να σπάσει όμως η σπονδυλική στήλη.

Είναι ένα πρόβλημα αυτό με τα υπερ-όπλα και τα πολλά μήκη: συχνά το ψάρι βρίσκεται με δυο οργιές παραπάνω μπόσικα και χωρίς βέργα πάνω του. Αν δεν αντιδράσεις γρήγορα εκεί και βραχώσει, είναι πιθανόν να φτάσει σε απρόσιτο σημείο της πέτρας, οπότε χάνεται για τον ψαρά. Δεν μένει παρά να το λύσεις να φύγει, ευελπιστώντας στην επιβίωσή του.

Τράβηξα όσο πιο γρήγορα μπορούσα και πήρα όλα τα μπόσικα της πετονιάς τη στιγμή που το ψάρι στριμωχνόταν πρόχειρα σε ένα σκίσιμο του βράχου. Ορμησε με το κεφάλι και η ουρά της βέργας μπήκε στην τρύπα μαζί του, ενώ η αιχμή υψωνόταν εκτός. Ηταν δίφτερη, όμως, έτσι όπως ήταν έξω και το ψάρι χτυπιόταν, τα φτερά της έκλεισαν. Μέχρι να κατέβω για δευτέρωμα το ψάρι είχε περάσει και με είχε αποχαιρετήσει.

Το σημείο που έκρινε το αποτέλεσμα εδώ ήταν βεβαίως ο λάθος εξοπλισμός. Εξαιρετικό όπλο το συγκεκριμένο, ευθύβολο και δυνατό και ταυτόχρονα επαρκώς μαϊτζέβελο για το μπόι του, όμως ας μην ξεχνάμε ότι είναι σχεδιασμένο για πελαγίσια.

Η δύναμη κρούσης και το βεληνεκές του, ναι μεν παρέχουν πλεονέκτημα απέναντι σε μεγάλα, σκληρά ψάρια όπως οι ροφοί, αλλά συχνά δεν προσφέρονται για τις ειδικές συνθήκες του ψαρέματος των πετρόψαρων.

Δεν ήταν ο μόνος ροφός που έχασα φέτος εξαιτίας της αδυναμίας μου να προσαρμόσω το όπλο αυτό στο ψάρεμα των επινέφελων. Σε μια άλλη περίπτωση ο ροφός κατάφερε να σχιστεί και να φύγει, επειδή το καμάκι τον είχε καρφώσει στο βράχο.

Σε πολλές περιπτώσεις η βαριά βέργα «ξάπλωνε» στον βυθό σαν άγκυρα, κι έδινε στα ψάρια σταθερό σημείο για να τραβήξουν και να σχιστούν, δεν «χόρευε» μαζί τους ώστε να τα εξαντλήσει με το βάρος της.

Στον αντίποδα αυτών των περιστατικών, για να είμαι και δίκαιος, έπιασα πολλά ψάρια με το συγκεκριμένο όπλο που δεν θα έπιανα ποτέ με συμβατικό. Οπως αυτό της ιστορίας που ακολουθεί: Κατέβαινα έρποντας έναν επικλινή βυθό, με σκοπό να καταλήξω στην αποχή που ήταν αρκετά βαθιά κι είχε μερικές ενδιαφέρουσες πέτρες. Πριν φτάσω εκεί, μια 4κιλη στήρα ξεκόλλησε από το ασβεστολιθικό υπόστρωμα και κατηφόρισε κι αυτή μαζί μου, αρκετά μπροστά από μένα και τόσο γρήγορα που δεν υπήρχε περίπτωση να την πλησίαζα περισσότερο. Είπα να ρίξω, αφού θα ανέβαινα στη βάρκα αμέσως μετά κι έτσι κι αλλιώς θα έπρεπε να ξε-οπλίσω.

Βολή με εξαιρετικό ρίσκο, πέραν του ότι επρόκειτο για μακρινό και γρήγορα κινούμενο στόχο, επιπλέον μου είχε γυρίσει την πλάτη και με ελάχιστο ζικ-ζακ θα απέφευγε το καμάκι.

Είδα το ψάρι να σπαρταράει βίαια και μην μπορώντας να διακρίνω την επιτυχία της βολής άρχισα να μαζεύω προσεκτικά τα μπόσικα. Αυτή η προσοχή μού έδωσε τελικά το ψάρι, γιατί ήταν χτυπημένο άσχημα, στην κοιλιά, τόσο άσχημα που κρατήθηκε μόνο και μόνο επειδή το φτερό ήταν καρφωμένο πάνω του, λειτουργώντας σαν γάντζος.

Μια αξέχαστη συναγρίδα

Ήταν τα μέσα του Απρίλη, μερικά χρόνια πριν, όταν κρατώντας ένα 100άρι Pathos, που μόλις τότε είχε βγει στην αγορά, πήγα να ψαρέψω στα γνωστά μου μέρη της Ιθάκης. Τα νερά ήταν ακόμη πολύ κρύα και τα ψάρια δεν κυκλοφορούσαν, οπότε προτίμησα να κινηθώ φορώντας πολλά βάρη στη ζώνη, ψάχνοντας πέτρες στα ρηχά. Αφησα λοιπόν το μακρύτερο όπλο στη βάρκα και συνέχισα με το παλιό μου 90άρι. Λίγοι παντελήδες, μερικοί σαργοί και ένα τρίκιλο ροφάκι ήταν τα ψάρια που είχαν βγει μέχρι αργά το απόγευμα.

Κατευθύνθηκα σε κάβο με κοφτά νερά για την τελευταία βουτιά, και ξαναπήρα το 100άρι στα χέρια μου.

Το καΐκι ήταν ακόμη δίπλα μου, όταν είδα μια πέρκα να κοιτάζει έντονα προς το άνοιγμα ενός αμελητέου μονόπετρου, σε βάθος που δεν ξεπερνούσε τα 4 μέτρα. Ηταν οι μέρες της Σαρακοστής και ένα χταπόδι ήταν ευπρόσδεκτο, όταν όμως έφτασα πάνω από την πέτρα είδα να προεξέχει από αυτήν το πλαϊνό πτερύγιο μεγάλου ψαριού, το είδος του οποίου δεν μπορούσα να προσδιορίσω. «Λαβράκι ή τσιπούρα» σκέφτηκα και σημάδεψα τον σβέρκο τού μάλλον ανυποψίαστου θηράματος. Το ψάρι αναρίγησε και πέθανε αμέσως. Τραβώντας το έξω αντίκρισα έκθαμβος μια συναγρίδα 5.700 γρ. Ηταν το πρώτο θύμα του Pathos και, καθώς εμείς οι θαλασσινοί δεν υποτιμάμε τη σημασία των συμπτώσεων και των τυχαίων γεγονότων, θεώρησα το συμβάν οιωνό καλό, τόσο για το νέο ψαροτούφεκο,όσο και για τη δική μου σχέση μαζί του.

ΚΩΣΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΣ