ΜΙΑ ΑΡΜΕΝΙΣΣΑ ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
Το φθινόπωρο του 1933 η Αρμένισσα ζωγράφος Zabelle C. Boyajian (1873-1957) έκανε την τελευταία της περιήγηση «στην ονειρεμένη γη» την Ιθάκη. Επιβιβάζεται σε ένα ατμόπλοιο στην Πάτρα που αναχωρεί στις 6 το πρωί δύο φορές την εβδομάδα. Το πλοίο μετέφερε γουρούνια στην Κέρκυρα και ενώ αναφέρεται στη δυσοσμία κάνει και την αναπόφευκτη αναφορά στην Κίρκη.
Το ταξίδι διήρκεσε 4 ώρες. Ήταν η μοναδική ξένη επιβάτης. Οι περισσότεροι ήταν Θιακοί που γυρνούσαν στην πατρίδα. Ένα κορίτσι πήγαινε να παντρευτεί. Ο αρραβωνιαστικός της ήταν στην Αμερική μερικά χρόνια και τώρα γύριζε να εγκατασταθεί. Το ατμόπλοιο σταμάτησε στη μέση της λιμνοθάλασσας και βγήκαν με κωπήλατες βάρκες στην ακτή. Εγκαταστάθηκε σε ένα δωμάτιο με βεράντα που έβλεπε στην πλατεία. Την επόμενη μέρα πήρε ένα αυτοκίνητο που πήγαινε στο Σταυρό. Εκεί υπήρχε ένα πολύ όμορφο μικρό ξενοδοχείο, καινούργιο και καθαρό που κρατούσε μια Γαλλίδα, της οποίας ο Έλληνας σύζυγος ήταν ναυτικός. Το μέρος αυτό ήταν παράδεισος, ένα μέρος όπου κάποιος θα ήθελε να περάσει ολόκληρες καλοκαιρινές διακοπές. Το ξενοδοχείο έστεκε λίγο έξω από το χωριό πάνω σε πλαγιά απ’ όπου ένα μονοπάτι οδηγούσε κάτω μέσα από δάσος σ ’ένα μικρό όρμο. Από κει κοντά ξεκίνησε να ζωγραφίζει, τα πιτσιρίκια όμως δεν την άφηναν σε ησυχία.
Επόμενη επίσκεψη η Εξωγή. Μιας ώρας δρόμος κουβαλώντας τελάρα και χρώματα. Εδώ κατάλαβε γιατί ο Τηλέμαχος δεν δέχθηκε τα άλογα που του χάριζε ο Μενέλαος. Τι να τάκανε εκεί όπου δεν υπήρχε χώρος να σταθούν ούτε δίποδα. Αφού λοξοδρόμησε και έχασε χρόνο αναζήτησε εστιατόριο χωρίς επιτυχία και τελικά παράγγειλε ψωμί, ελιές, σαρδέλες και τσάι στο παντοπωλείο του χωριού. Περνώντας έξω από ένα σπίτι, ένας νεαρός άνδρας την προσκάλεσε. Ενδιαφερόταν και αυτός για την τέχνη. Eίχε σπουδάσει εμπορική τέχνη στην Αμερική. Ο νεαρός τη βοήθησε να βρει θέση και να στήσει ένα πρόχειρο καβαλέτο. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει, αλλά ο ήλιος κρύφτηκε από τα σύννεφα και τα χρώματα άλλαξαν. Εν τω μεταξύ μια Αγγλίδα στο χωριό την κάλεσε για τσάι. Ανηφόρισε προς το σπίτι της. Η Αγγλίδα κυρία ήταν από το King’s Cross, όπου ο Θιακός σύζυγός της είχε κάνει μια περιουσία από τα καπνά. Είχαν αποσυρθεί από τις επιχειρήσεις και ξεκουράζονταν πριν ξεκινήσουν τον γύρο του κόσμου σε ένα ταξίδι. Είχε νυχτώσει όταν γύρισε στον Σταυρό.
Την άλλη μέρα το πρωί επέστρεψε στο Βαθύ και επισκέφτηκε ένα Μοναστήρι στους πίσω λόφους. Έκανε πολύ ζέστη για να περπατήσει οπότε πήρε αμάξι. Ο μοναχός έλειπε στο Βαθύ. Άρχισε να ζωγραφίζει. Με το ηλιοβασίλεμα γύρισε ο μοναχός την κέρασε καφέ και την υπέβαλε στις συνήθεις ερωτήσεις. Από πού είναι, αν είναι παντρεμένη, γιατί όχι, τι κρίμα, πώς τη λένε. Έγραψε το όνομά του στην πίσω όψη του καμβά. Νύχτα γύρισε πίσω στο Βαθύ με τα πόδια.
Την τελευταία μέρα το πρωί 8-9 ζωγράφισε το λιμάνι. Αφήνοντας την Ιθάκη το μεσημέρι ήταν ο πιο θλιβερός αποχαιρετισμός.
Το 1938 στο Λονδίνο εκδίδεται το βιβλίο της “In Greece with pen and palette” από τον εκδοτικό οίκο J.M. Dent & Sons Ltd. Το 4ο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην Ιθάκη. Περιλαμβάνει έγχρωμες φωτογραφίες από τους δύο πίνακες που έκανε στην Ιθάκη.
Η περιήγηση της Boyajian έχει διττό ενδιαφέρον: πρώτον γιατί παραθέτει πρόσωπα και πράγματα που έχει ενδιαφέρον να ταυτιστούν όσο ζουν ακόμα υπερήλικες να το κάνουν και δεύτερον γιατί μας χάρισε δύο εξαιρετικά έργα τέχνης σε λάδι.
ΑΝΙΤΑ ΜΩΡΑΙΤΟΥ
