Ο ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Ο όγδοος μήνας του χρόνου και τελευταίος του καλοκαιριού. Μήνας αφιερωμένος από τους Ρωμαίους στον αυτοκράτορα Οκταβιανό, τον οποίο η Σύγκλητος τίμησε με το όνομα Αύγουστος, που εδίδετο μόνο σε θεούς. Και για να μην υπολείπεται του Ιουλίου, αφιερωμένου στον άλλο μεγάλο αυτοκρατορα, τον Ιούλιο Καίσαρα, πήραν μια μέρα από το Φλεβάρη και την πρόσθεσαν στον Αύγουστο, ώστε να έχει κι αυτός 31 μέρες όπως και ο Ιούλιος. Έτσι, Ιούλιος και Αύγουστος, δυο συνεχόμενοι μήνες, έχουν από 31 ημέρες, και ο Φλεβάρης 28.
Ο Αύγουστος θεωρείται ο καλύτερος μήνας του χρόνου. Ο γεωργός έχει σιγουρέψει τα εισοδήματα της χρονιάς, σιτάρι, κριθάρι, οπωροκηπευτικά και φρούτα. Γι’ αυτό λένε:
Αύγουστε, καλέ μου μήνα,
νάσουν δυο φορές το χρόνο.
Ιδιαίτερα τα φρούτα, που πρωτοφαίνονται τον Ιούλιο, τώρα έχουν ωριμάσει, τα βρίσκεις σε αφθονία
και μπορείς να γεμίσεις πολλά μαντήλια μ’ αυτά και να χορτάσεις.
Της αγιά Μαρίνας σύκο,
τ’ αή Λιά σταφύλι,
και τον Αύγουστο μαντήλι.
Ο Αύγουστος είναι ο πιο ζεστός μήνας του χρόνου. Έχει όμως και πολλά καιρικά ξαφνιάσματα, καπρίτσια και αλλαγές, τουλάχιστον μέχρι της Παναγίας στις 15, καταρρακτώδεις βροχές, κρύο και αέρα. Γι’ αυτή τη συμπεριφορά του Αυγούστου υπάρχουν πολλές παροιμίες:
Από Μάρτη καλοκαίρι
κι από Αύγουστο χειμώνα.
Πολλές φορές το κρύο είναι τσουχτερό, γι’ αυτό:
Ήρθ’ ο Αύγουστος,
πάρ’ την κάπα σου.
Τα δυνατά μελτέμια, τα βοριάσματα κρατούν πολλές μέρες και θυμίζουν χειμώνα:
Τ’ Αυγούστου τα βοριάσματα
χειμώνα αναθυμούνται.
Γι’ αυτό οι παροιμίες συμβουλεύουν να προετοιμαζόμαστε για τις ασχολίες του χειμώνα:
Όταν αρχίζει ο Αύγουστος να βαρυχειμωνιάζει,
ο γεωργός τ’ αλέτρι του αμέσως ας ταιριάσει.
Οι μέρες αρχίζουν να μικραίνουν, γι’ αυτό ο φτωχός βρίσκει την ευκαιρία να κόψει το απογευματινό φαγητό κι ο πλούσιος καταργεί τον μεσημεριανό ύπνο:
Επάτησεν ο Αύγουστος, η άκρα του χειμώνα
παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο.
Δρίμες Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου λέγονται δρίμες, δηλαδή γρουσούζικες και έπρεπε να τις προσέχουν. Δεν λούζονται για να μην τους πέσουν τα μαλλιά, δεν κολυμπούσαν για να μη βγάλουν σπυράκια, δεν έκοβαν ξύλα για να μη σκουληκιάσουν.
Μερομήνια Από τις πρώτες μέρες του Αυγούστου αρχίζουν και οι προγνώσεις για τον καιρό. Παρατηρούσαν δηλαδή τον καιρό των έξι πρώτων ημερών του Αυγούστου. Ό,τι καιρό κάνει την 1η του μηνός από το πρωί μέχρι το μεσημέρι, τον ίδιο καιρό θα έχει κι ο επόμενος Γενάρης. Από το μεσημέρι ως το βράδυ θα είναι ο καιρός του Φλεβάρη. Η 2η μέρα του Αυγούστου έδειχνε τον καιρό του Μάρτη και Απρίλη κ.ο.κ. Έτσι «μηνολογιάζουν», προμαντεύουν από τις έξι πρώτες μέρες του Αυγούστου για όλο το χρόνο.

Οι γιορτές του Αυγούστου
Από την 1η του μηνός αρχίζει η νηστεία της Παναγίας. Τα απογεύματα στις εκκλησίες διαβάζονται οι Παρακλήσεις, ακολουθίες που αναφέρονται στην Παναγία.
Στις 6 είναι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ή απλά, όπως τη λέει ο λαός, του Σωτήρος. Τη νύχτα της παραμονής ανοίγουν οι ουρανοί και πολλοί αγρυπνούν για να δουν το άγιο Φως, γιατί “το έχουν σε καλό”.
Στις 11 είναι του αγίου Σπυρίδωνος, προστάτη της Κέρκυρας, όπου βρίσκεται το λείψανό του. Η κανονική γιορτή του πέφτει στις 12 Δεκεμβρίου. Η καλοκαιρινή γιορτή γιορταζεται ιδιαίτερα στην Κέρκυρα και πολλοί προσκυνητές από όλη την Ελλάδα συρρέουν για να προσκυνήσουν το σκήνωμα του Αγίου.
Η κορυφαία όμως γιορτή του Αυγούστου είναι στις 15, η Κοίμηση της Θεοτόκου, της Παναγίας. Είναι τόσο σημαντική, που λέγεται και μικρό Πάσχα. Πολλές εκκλησίες και μοναστήρια είναι αφιερωμένα στην ημέρα αυτή. Πασίγνωστη είναι η Παναγία της Τήνου.
Στην Ιθάκη είναι η εκκλησούλα στο Διάσελο του Μάρμακα. Εκεί κοντά είναι και ο ανεμόμυλος, γνωστός με την ονομασία “ο Μύλος της Παναγίας” ή “η Παναγία στη Σκάλα. Τα τελευταία χρόνια εξωραΐστηκε εσωτερικά και εξωτερικά και στη γιορτή στις 15 Αυγούστου συρρέει πολύς κόσμος από όλα τα χωριά της Ιθάκης. Έχει καθιερωθεί, μετά τη λειτουργία να προσφέρονται αναψυκτικά και γίδα βραστή που ετοιμάζουν οι τσοπάνηδες της περιοχής. Το ίδιο βράδυ στις “λίμνες” του Πλατρηθειά ακολουθεί λαϊκό πανηγύρι με πολύ κόσμο από όλη την Ιθάκη, που διασκεδάζει μέχρι τις πρωινές ώρες.
Στις 16 γιορτάζει ο Αγιος Διονύσιος, προστάτης Ζακύνθου (η κανονική γιορτή είναι στις 17 Δεκεμβρίου). Η καλοκαιρινή γιορτή γιορτάζεται με μεγαλοπρέπεια στη Ζάκυνθο, γίνεται λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου παρουσία χιλιάδων πιστών που συρρέουν από όλη την Ελλάδα, βοηθούντος και του καλού καιρού.
Στις 24 είναι του αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Ο “Πατροκοσμάς” γεννήθηκε το 1715 και σπούδασε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους. Ντύθηκε καλόγερος και άρχισε να γυρίζει σε όλη την Ελάδα και να διδάσκει τους δουλωμένους Έλληνες και να τους παροτρύνει να μορφωθούν. Πίστευε πως αμορφωσιά και ελευθερία δεν ταιριάζουν. Έλεγε: “Ωσάν μάθεις το παιδίον γράμματα, τότε γίνεται άνθρωπος”. Ο μαρτυρικός του θάνατος στην αγχόνη συγκλόνισε τις λαϊκές ψυχές και τον κατέταξαν στους αγίους νεομάρτυρες.
Τέλος, στις 29 είναι του Άη Γιάννη του “Αποκεφαλιστή”, δηλαδή η Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου. Την ημέρα αυτή νηστεύουν ακόμα και το λάδι, και κατά τη λαϊκή δοξασία, δεν πρέπει να τρώμε μαύρο σταφύλι.

ΑΝΤΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΤΟΣ

Φωτογραφία κειμένου, «Χαρακτικά για τους Μήνες» του Σπύρου Βασιλείου