Ο ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΣΑ: ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ

Όταν το φθινόπωρο του 1977 ο Ι. Θ. Κακριδής οργάνωνε στην Ιθάκη την πρώτη διεθνή συνάντηση ομηρολόγων, κανείς δεν φανταζόταν πως θα ευδοκιμούσε ο σπόρος εκείνος σε μακροζωία και σε επιστημονική καρποφορία. Είχε απευθυνθεί στους πιο επιφανείς, τότε, ομηρολόγους για να μιλήσουν για «Το Οδυσσειακό ταξίδι», ανάμεσά τους και στον Δημήτρη Μαρωνίτη. Ο μαθητής που είχε τα κότσια να χαράξει γρήγορα τον δικό του δρόμο, και μάλιστα στα ίδια με τον δάσκαλο χωράφια, αποτελούσε για τον Κακριδή κρυφό καμάρι. Τον καμάρωνε, μολονότι δεν συμφωνούσε συχνά μαζί του. Έτσι βρέθηκε ο Μαρωνίτης ανάμεσα στους ομηρολόγους που έμελλε να αποτελέσουν τον «κύκλο της Ιθάκης». Σε εκείνη την πρώτη συνάντηση θυμάμαι την Ζακλίν ντε Ρομιγί (Jacqueline de Romilly) με την πληθωρική της παρουσία, τoν Βόλφγκανγκ Κούλμαν (Wolfgang Kullmann), «Ιθακήσιο» σχε-
δόν, καθώς δεν έλειψε έκτοτε από κανένα συνέδριο, ως την προχωρημένη πια ηλικία, τoν Φερνάντ Ρομπέρ (Fernand Robert), τον φλεγματικό Μάλκολμ Μ. Γουίλκοκ (Malcolm M. Willcock), τον ευγενή Χανς Σβαμπλ (Hans Schwabl), τoν μικρόσωμο «γίγαντα» Μαρτσέλο Τσιγκάντε (Marcello Gigante), και μαζί με αυτούς τον Δημήτρη Μαρωνίτη, στην ανηφόρα τότε της επιστημονικής του πορείας. Στην επόμενη συνάντηση, εκείνη του 1979, ήταν πάλι παρών. Έκτοτε, ο Μαρωνίτης θα είναι ένας από τους κωπηλάτες σε μια τριήρη που μόλις ρίχτηκε στη θάλασσα της Ιθάκης, με ούριο άνεμο αλλά με άγνωστες αντοχές.

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, η πρωτοβουλία του Κακριδή συνέχιζε να υπάρχει, χάρη στον ενθουσιασμό των Ιθακησίων και στην προσήλωση του αρχικού εκείνου πυρήνα των ομηρολόγων. Και τώρα, με τον Μαρωνίτη στο τιμόνι του θεσμοθετημένου πλέον Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών της Ιθάκης, εμπλουτιζόταν με νέο αίμα.
Πολλοί από τους μεγάλους είχαν αποχωρήσει: τον Κακριδή τον είχε διαδεχτεί ο Μιχαήλ Σακελλαρίου και μετά ο Φάνης Κακριδής, ο οποίος ύστερα από μια γόνιμη δεκαετή προεδρία, παραχώρησε τη θέση του στον Μαρωνίτη, ενώ προικισμένοι νέοι ομηρολόγοι, ακολουθώντας τους καθηγητές τους, έρχονταν να προστεθούν και να ανανεώσουν τα τακτά πλέον ανά τριετία συνέδρια «για την Οδύσσεια» που γίνονταν στην Ιθάκη. Παράλληλα, είχαν ήδη καθιερωθεί τα ετήσια Σεμινάρια Ομηρικής Φιλολογίας, στα οποία καθηγητές της δημόσιας Μέσης Εκπαίδευσης που δίδασκαν Όμηρο, παρακολουθούσαν στην Ιθάκη μετεκπαιδευτικά σεμινάρια, με την επιστημονική και οργανωτική ευθύνη του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών και τη συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και αργότερα της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (ΠΕΦ). Φυσικά ο Δήμος της Ιθάκης ήταν πάντοτε αρωγός για να καλοδέχεται τους ομιλητές και να συμβάλλει οικονομικά στην έκδοση των Πρακτικών των Διεθνών Συνεδρίων που από το 1980 εκδίδονται ανελλιπώς.

Δεν ήταν εύκολος χαρακτήρας ο Μαρωνίτης• όλοι το γνώριζαν και πολλοί το είχαν διαπιστώσει. Έχοντας παρακολουθήσει και εγώ κάποιες «θύελλες» στη διάρκεια των διεθνών συνεδρίων και κυρίως των σεμιναρίων για τους εκπαιδευτικούς δίστασα να παραμείνω γενική γραμματέας του κέντρου, όταν το 2003 ανέλαβε ο Μαρωνίτης την προεδρία. Ήπιος χαρακτήρας εγώ, φοβόμουν πως δεν θα τα κατάφερνα σε μια τέτοια συνεργασία. Γελάστηκα.
Η οκταετία της συνύπαρξής μας στη διοίκηση του κέντρου (2003-2011) και στις δράσεις του κύλησε αρμονικά και γόνιμα. Υπήρχε αλληλοσεβασμός και ουσιαστική συνεργασία, μολονότι κάποτε εκείνος δυσανασχετούσε με την εξισορροπητική πίεση που του ασκούσα, όταν έπρεπε να λυθούν προβλήματα ανθρώπινων σχέσεων.

Από τις συναντήσεις της Ιθάκης ο Μαρωνίτης δεν έλειψε ποτέ. Παρών πάντα, στην αίθουσα, στις συζητήσεις, στα μεσημεριάτικα μπάνια και ξανά πρώτος στην αίθουσα για τη συνέχεια, με κάποια νέα ιδέα, κάποια προσωπική οπτική και ερμηνεία και, φυσικά, με πολλές παρατηρήσεις.1

Το πάθος του για τα ομηρικά κείμενα και ο βαθύς σεβασμός και θαυμασμός για τον Όμηρο τον έκαναν απαιτητικό. Απαιτητικό με τον εαυτό του πρώτα, και μετά με τους άλλους• και αυστηρό με όλους, πολύ περισσότερο με τους φιλολόγους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στα σεμινάρια. Θεωρούσε πως έφεραν τη μεγάλη ευθύνη να μεταφέρουν στους μαθητές τους το μέγεθος και τη γοητεία των ομηρικών κειμένων, και γι’ αυτό γινόταν ακόμα πιο απαιτητικός μαζί τους, σχεδόν ανικανοποίητος.
Ο «πολεμικός» του χαρακτήρας τον έκανε μερικές φορές άδικο, καθώς απαιτούσε από τους καθηγητές υψηλές δεξιότητες, επιστημονική αυστηρότητα και ενημέρωση, ακρίβεια και ταυτόχρονα φαντασία για τη διδασκαλία του Ομήρου. Θυμάμαι πόσο πληγώθηκε μια νεαρή φιλόλογος που είχε κουραστεί να μάθει από στήθους το κείμενο της ανακοίνωσής της για να το εκφωνήσει χωρίς να κοιτάζει τα χαρτιά της, όταν ο Μαρωνίτης παρατήρησε στο τέλος με αυστηρότητα πως ο ομιλητής οφείλει να σέβεται το ακροατήριό του και αυτό σημαίνει να έχει μπροστά του το γραμμένο κείμενό του και να το συμβουλεύεται, πράγμα που έκανε πάντα ο ίδιος, μολονότι θα μπορούσε, φυσικά, να μιλά για ώρες χωρίς κείμενο.

Τι κρατώ από τον Μαρωνίτη της Ιθάκης, από τη συνεργασία μας που κράτησε αρκετά χρόνια σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερο, φορτισμένο από τον Όμηρο και την Οδύσσεια; Τον απαιτητικό, τον αντισυμβατικό, τον αψίκορο, τον «ενοχλητικό» χαρακτήρα του, έναν Μαρωνίτη που, χορτασμένος Όμηρο, μαλάκωνε τα βράδια στα παραλιακά ταβερνάκια της Ιθάκης και μεταμορφωνόταν σε έναν μαλακό άνθρωπο, γεμάτο περιπαικτική διάθεση και χιούμορ. Έναν χαρακτήρα δύσκολο, που όμως συνδυαζόταν με μια μεγάλη ικανότητα να γεννά φρέσκιες ιδέες και να βυθίζεται στην ουσία των πραγμάτων. Και κυρίως, να μη συμβιβάζεται με το μέτριο.

ΜΑΧΗ ΠΑΪΖΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ
1. Γ ια τα θέματα που παρουσίασε στα διεθνή συνέδρια της Ιθάκης ο Δ. Ν. Μαρωνίτης βλ. στην ιστοσελίδα του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών (http://cods.upatras.gr/).

• Η Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου είναι ιστορικός, ομότιμη διευθύντρια ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ, γενική γραμματέας του Κέντρου Οδυσσειακών Σπουδών της Ιθάκης.

Πηγή: Περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ • Τ ε ύ χ ο ς 1 3 7 • Α Π ΡΙ Λ ΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 2 0 1 7

Φωτογραφία από τα Ομηρικά Συνέδρια στην Ιθάκη: Δημήτρης Μαρωνίτης και στο βήμα η Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου (Αρχείο Τηλέμαχου Καραβία)