ΕΤΣΙ ΑΡΧΙΣΕ Η ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΟ ΘΙΑΚΙ

Ένα ωραίο ανοιξιάτικο πρωινό – 1η Μαΐου 1941 – που οι Ιταλοί ήρθαν σαν κατακτητές και κατέλαβαν το ωραίο μας νησάκι. Μερικοί αλεξιπτωτιστές υπό έναν υπολοχαγό – δεν θυμούμαι το όνομά του – και έναν ανθυπολοχαγό, τον ROSSI, πούξερε τέλεια τα ελληνικά γιατί είχε σπουδάσει σε ελληνικά σχολεία της Κωνσταντινούπολης και της Αθήνας και μάλιστα κάποτε ήταν και συμμαθητής του συμπατριώτη μας Μίμη Λιοσάτου, έφτασαν κατά τις 9.30′ ή 10 π.μ. στον Πίσω Αετό.
Αυτοκίνητα ειδοποιημένα από την προηγουμένη απ’ τον Νομάρχη του Αργοστολίου – στις 30 Απριλίου έγινε η κατάληψη της Κεφαλονιάς – τους περίμεναν εκεί και τους μετέφεραν στην πόλη μας. Η οποία άδειασε μονομιάς – ο πληθυσμός της ήταν κάτω στην πλατεία και κυρίως στην «εξέδρα» και στον ίσκιο του καφενείου του Φέσκου, πίσω από τα τότε Ψαράδικα” – μόλις τ’ αυτοκίνητα εμφανίστηκαν στο Κάστρο, στις 11 το πρωί.
Φθάνοντας στην πλατεία και αποβιβαζόμενοι των αυτοκινήτων, ανέβηκαν και… κατέλαβαν το Ταχυδρομείο. Αφού εγκατάστησαν «σκοπό» και πολυβόλο στην πόρτα της εισόδου και σημαία στο μπαλκόνι, κατέβηκαν στο καφενείο «ΟΔΥΣΣΕΥΣ» – το ίδιο με το σημερινό, τότε του Λιάκου (Κουγιανού, πρώην Γιάγκου Μπιρμπή)- συνοδευόμενοι από τον Προϊστάμενο του Ταχ. Γραφείου Ιθάκης κ. Πάνο Γ. Βλασσόπουλο και κάλεσαν τον τότε Αντιπρόεδρο της Κοινότητας Γεώργιο Δόβα – ο Πρόεδρος Κων. Πεταλάς ήταν άρρωστος – ο οποίος κάλεσε τις Αρχές – ποιές είχανε μείνει; – και μας κατέλαβαν πιο… επίσημα.
Ένας περίπατος το βράδυ του υπολοχαγού και ανθυπολοχαγού ROSSI με τον Αντιπρόεδρο της Κοινότητας και μερικούς Προϊσταμένους Υπηρεσιών, ως τον προαναφερθέντα κ. Π.Γ. Βλασσόπουλο, ως και τον Μάσο Γρίβα και ένα κέρασμα στο καφενείο και η πρώτη ημέρα κατοχής… έκλεισε!
Στις 3 Μαΐου βραδυάζοντας ήρθαν περί τους 250 άνδρες του Ιταλικού στρατού και συνετελέσθη η… στρατιωτική μας κατάληψη. Κι αφού… έγινε, οι αλεξιπτωτιστές δεν είχαν πια θέση εδώ. Έπρεπε να πάνε αλλού να καταλάβουν κι άλλα … εδάφη! Έτσι έφυγαν!
Στις 25 Μαΐου τριάντα καραμπινιέροι έκαναν την εμφάνισή τους και εγκαταστάθηκαν στο νησί αναλαμβάνοντας τα αστυνομικά τους καθήκοντα, ενώ σε λίγες μέρες – 1η Ιουνίου – εμφανιζόταν η Οικονομική Αστυνομία, η Φινάντσα, με τους κοκκορόφτερους Φιναντσιέρηδες.
Στις 23 Ιουνίου έφυγε ο στρατός και ανέλαβαν την τάξη οι δύο αστυνομίες: η Καραμπινιερία και η Φινάντσα. Κι απ’ τις πρώτες διαταγές (3.6.1941) ήταν να παραδοθούν τα ράδια. Και τα όπλα!
Σιγά – σιγά άρχισε το νησί να πλαισιώνεται κι από άλλες αρχές, όπως το Λιμεναρχείο, Συνεταιρισμοί και τόσες άλλες. Κι όλες κατελάμβαναν… διάφορα κτίρια στα οποία εγκαθίσταντο. Κάποτε μπήκε και ο ιστός στην Πλατεία για την έπαρση της Ιταλικής σημαίας. Και τα κτίρια της πλατείας γέμιζαν ιταλικές επιγραφές με τα ρητά του Ντούτσε, ενώ οι δρόμοι έπαιρναν ιταλικά ονόματα – ο δρόμος προς Πεταλάτα ονομάσθηκε VIALE VITTORIO EMMANUELE III – και τα μαγαζάκια και τα καταστήματα επιγράφονταν και ιταλικά.
Έτσι όταν πρωτόμπαινε κανείς στην πλατεία αντίκρυζε, νομίζω, στην μπαράκα του Κοτσιλιόρη την πρώτη επιγραφή – ποια ήταν και αν ήταν δεν θυμούμαι – και τον τίτλο του καταστήματος του Κοτσιλιόρη FRUTIVENDUOLA (Οπωροπωλείον), ενώ στο συνεχόμενο Βαλσαμακέϊκο σπίτι τρεις λέξεις αποτελούσαν την δεύτερη (;) επιγραφή: CREDERE OBBERIDE COMBATERE (Πιστεύειν – Υπακούειν – Μάχεσθαι) και κάτω ο Παγής (Μάντζαρης) ονόμασε το Καφενείο το CAFE ROMA.
Στο σημερινό Καφενείο ΟΔΥΣΣΕΥΣ – το ίδιο όπως τότε, μόνο που το προσεισμικό είχε και πρώτο όροφο πάνω από το ισόγειο που το είχαν επιτάξει οι Ιταλοί για Καραμπινιερία κι είχαν στο μπαλκόνι το θυρεό τους με την επιγραφή κυκλοειδώς CARABINIERI REALI (Βασιλικοί Χωροφύλακες) – ήταν γραμμένες δύο επιγραφές. Η μία, αριστερά, όπως κοίταζε κανείς το κτίριο, έλεγε IL DUCE HA SEMPRE RAGIONE (ο Ντούτσε έχει πάντα δίκιο) και η άλλη – δεξιά – NOI TIREREMO DIRITTO (εμείς θα τραβήξουμε ίσια).
Στο πλάϊ στο Μπαρουνέϊκο – το σημερινό Καφενείο Η ΠΗΝΕΛΟΠΗ – είχαν καταλύσει οι Ιταλοί και εκεί, και από το ξενοδοχείον που το είχε ο κ. Λάμπρος Μάντζαρης (και από κάτω Καπνοπωλείο ο μπάρμπα – Οδυσσέας ο Μήλας, ο Κρίτσης) έγινε Λιμεναρχείο και στο μπαλκόνι είχε τον θυρεό με γύρω του – κύκλο – την επιγραφή R. CAPITENERIA DI PORTO (Βασιλικόν Λιμεναρχείον), ενώ ο κ. Γεράσιμος Δρακάτος στο υπόλοιπο ισόγειο πούχε το κατάστημά του έγραφε EMPORIO DRACATOS.
Στην άλλη άκρη της πλατείας, στην Λέσχη, όπως ήταν πριν κατεδαφιστεί, στον πρώτο όροφο είχε εγκατασταθεί η Οικονομική Αστυνομία, η FINANZA. Στο μπαλκόνι ήταν ο θυρεός με γύρω του την επιγραφή REALE GUARIA DI FINΑNZA (Βασιλική Φρουρά της Φινάντσας). Κάτω στην γωνία την αριστερή ο Αρσένης έγραφε LIBRERIA (Βιβλιοπωλείον) και εν συνεχεία ο Ξυνής PASTICCERIA (Ζαχαροπλαστείον) – όπως ήταν τότε το σημερινο Καφενείον ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ – και στην άλλη δεξιά – το σημερινό Πρακτορείο του Δρακάτου, που το είχαν κάνει ένα είδος Λέσχης τους – είχε πάνω από την πόρτα το ρητό του Μουσσολίνι: ECCO IL MIO ORDINE: ANDARE VERSO IL POPOLO (Ιδού η εντολή μου: Πλησιάσατε τον Λαόν).
Η επιγραφή, όμως ελληνικά, ΙΔΟΥ Η ΔΙΑΤΑΓΗ ΜΟΥ: ΠΛΗΣΙΑΣΤΕ ΤΟΝ ΛΑΟΝ, ήταν και στον παλιό φούρνο τον Καββαδέϊκο – τότε Γεωργίου Βρεττού – κοντά στου Μπαμπούρου, στο σημερινό μαγαζί των αδελφών Β. Τριλίβα.
«Επλησίαζαν» τον Λαό δίνοντάς μας που και που κανένα φελί μπομπότα ή τίποτε παρόμοιο!
Απέναντι, στο τέλος της Πλατείας όπου το «Διοικητήριο» – σήμερα «τραβήχθηκε» στην άκρη ενώ τότε μαζί με τα Ψαράτικα προς το κάτω μέρος και την “Καλλιόπη” του Λουλού (τα Δημοτικά αποχωρητήρια) δημιουργούσε μια μικρή πλατειούλα που είχαν «στέκι» τα χωριάτικα αυτοκίνητα συγκοινωνίας – ιδιοκτησίας αδελφών Ναπολέ0ντα. Τσιλιάνη τότε, στο οποίο στεγαζόταν το Ταχυδρομείο και Τηλεγραφείο κλπ. ήταν γραμμένα, στο μέσον του κτιρίου με μεγάλα γράμματα το ROMA DOMA (η Ρώμη δαμάζει: κυβερνά) και αριστερά στο ισόγειο πάνω από το CAFE CENTRALE I. FESCU (Καφενείον το Κέντρον Ι. Φέσκου) το ρητό του Μουσσολίνι MOLTI NEMICI MOLTO ONORE (Πολλοί εχθροί πολλή τιμή) ενώ δεξιά πάνω από τη SARTORIA ZAVERDINOS (Ραφείο Ζαβερδινού) άλλο ρητό του Μουσσολίνι CHI NON E’ CONTRO DI NOI (Όποιος δεν είναι με μας είναι εναντίον μας).
Σ’ όλα τα μεγάλα λόγια του Μουσσολίνι το γράμμα Μ. έδειχνε στην κάτω αριστερά γωνία της φράσεως την πατρότητα του ρητού.
Στην γωνία του “Διοικητηρίου” που άρχιζε ο παραλιακός δρόμος προς Πεταλάτα, όπως και σήμερα, το όνομα του δρόμου φάνταζε όπως τραβούσε κανείς κατά ‘κει: VIALE VITTORIO EMANUELLE III (Λεωφόρος Βίκτωρος Εμανουήλ του 3ου).
Έτσι όλη η πλατεία μας είχε γεμίσει ιταλικές επιγραφές. Κι ύστερα η σημαία η ιταλική κυμάτιζε στον ιστό, εκεί που κατόπιν, μετά την απελευθέρωση, ανεβάζαμε την δική μας, την γαλανόλευκη, στις επίσημες μέρες μέχρι που σάπισε ο ιστός και έγινε εν τω μεταξύ και το Δημοτικό Κατάστημα και κάνουμε την έπαρση εκεί.
Οι μαύρες μέρες της σκλαβιάς είχαν αρχίσει! Και μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου 1943 που κατέρρευσε η Ιταλία, το ιταλικό χακί γέμιζε τους δρόμους μας και μας πατούσε η μπότα του νικημένου… νικητού. Του νικητού που μας αποξένευε σιγά – σιγά από την Ελλάδα, δημιουργώντας κατάσταση προσάρτησης και όχι απλώς ιταλικής κατοχής.
Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου της ενετίας ξανάκανε την εμφάνισή του. Πάνω στα κουτιά των σπίρτων και σ’ όλες τις άλλες ευκαιρίες. Γιατί και “δικά μας” σπίρτα είχαμε και “δικά μας” χρήματα – τα ιονικά – και πολλά άλλα “δικά μας”.
Κι οι αναμνήσεις αυτές ήρθαν στο νου γιατί τα τελευταία χρόνια ιδίως τα καλοκαίρια γίνεται ένα άλλο είδος κατάληψης της Ιθάκης απ’ τους Ιταλούς.
Σε δεκάδες ανέρχονται τα γιωτ και κόττερα κι οι θαλαμηγοί με την ιταλική σημαία που έρχονται τα καλοκαίρια και κάνουν μια ειρηνική απόβαση, μια κατάληψη φιλική!
Διακρίνονται δε περισσότερο από τους άλλους, τις άλλες φυλές, γιατί και περισσότερες μέρες μένουν και περισσότερα χρήματα αφήνουν στον τόπο μας – οι μόνοι σχεδόν ανοιχτοχέρηδες – και γεμίζουν με κίνηση την πλατεία μας και κάθονται και στα καφενεία και ζαχαροπλαστεία μας.
Κι έτσι γεμίζουν πάλι οι δρόμοι μας με τις ιταλικές παρόλες και φωνές χαρούμενες από Ιταλούς χωρίς χακί κατακτητού αυτή την φορά αλλά φιλικές και ζωντάνιας του μικρού αυτού νησιού, για να ξεφύγει και λίγο από το μαρασμό της αστυφιλίας και της ξενητειάς.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΜ. ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΣ
Εφημερίδα ΙΘΑΚΟΣ, Μάιος- Ιούνιος 1982, φύλλα 61,62