ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ… ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟ
Λόγω κορονοϊού και όσο είναι σε εξέλιξη το μέτρο που λαμβάνει η κυβέρνηση «Μένουμε Σπιτι» ώστε να περιορίσει την εξάπλωση του ίου, είναι ευκαιρία να κάνουμε πράγματα που συνήθως δεν προλαβαίνουμε λόγω υποχρεώσεων.
Μένουμε Σπίτι λοιπόν …για το καλό όλων μας…και ρωτήσαμε τον Γιώργο Γιαννούτσο να μας πει:
Πως περναει το χρόνο του τώρα και τι μας προτείνει ώστε η παραμονή μας στο σπίτι να ειναι ευχάριστη και δημιουργική!
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ για την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω στο ηλεκτρονικό σας περιοδικό.
Να πω κατ’ αρχάς ότι λυπάμαι που η αφορμή δίνεται με αυτό το δυσάρεστο και πρωτοφανές γεγονός της πανδημίας. Προφανώς δεν είναι σε καμία περίπτωση ευχάριστο αυτό που μας συμβαίνει με τον κορωνοϊό. Το αν έχει και θετικές πλευρές, όπως κάθε τι κακό, θα πω τη γνώμη μου στην ροή του κειμένου.
Το «Μένουμε σπίτι» προσωπικά μου προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα. Τα άκρως αρνητικά εξ αυτών, έχουν να κάνουν με το ότι ,την ώρα που εμείς «Μένουμε σπίτι», πολλοί συνάνθρωποί μας χάνουν τις ζωές τους, εμείς οι υπόλοιποι ζούμε μέσα σε μία μεγάλη πίεση, ανασφάλεια και αβεβαιότητα, οι δε κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αν το πρόβλημα δεν λυθεί γρήγορα, πιθανότατα θα είναι, για όλους όσοι εργαζόμαστε, πολύ οδυνηρές.
Σε αυτή την δύσκολη και πρωτόγνωρη για μας χρονική συγκυρία, προσπαθώ να δω και τα όποια καλά μπορεί να παράγει ο ακούσιος εγκλεισμός μας στο σπίτι, αυτά που μου δημιουργούν θετικά συναισθήματα.
Θα μπορούσα λοιπόν να πω ότι βρήκα περισσότερο χρόνο για να διαβάσω το τάδε βιβλίο, να μαγειρέψω το δείνα αγαπημένο φαγητό, να παίξω με το παιδί μου , να μιλήσω με την σύζυγό μου, να τακτοποιήσω εκκρεμότητες κλ.π., κ.λπ. Και όντως έτσι κάνω. Είδα λ.χ. ότι στο σπίτι υπάρχουν σημεία που τα έχω φροντίσει και άλλα που η αναβλητικότητά μου τα έχει παραμελήσει, με την δικαιολογία ότι δεν έχω χρόνο , θα τα δω εν καιρώ και άλλες τέτοιες υπεκφυγές. Αυτές τις μέρες αναγκάστηκα να παραδεχτώ τελικά ότι αιτία είναι η βαριεστιμάρα και αποφάσισα να αναλάβω δράση με το να απαλλαχτώ από άχρηστα πλέον αντικείμενα , να οργανώσω την βιβλιοθήκη μου βάζοντας και προτεραιότητες στις αναγνώσεις μου, να τακτοποιήσω την αποθήκη και γενικότερα να δημιουργήσω στον προσωπικό μου χώρο κενά ελευθερίας. Καλά είναι βέβαια όλα αυτά, όμως θα ήθελα κυρίως να μιλήσω για πράγματα που σιγά-σιγά ήρθαν στο προσκήνιο και που έχουν να κάνουν περισσότερο με το πώς νοιώθω και τι σκέφτομαι «Μένοντας σπίτι». Είναι τελικά για μένα πολύ πιο σημαντικά από το να εκθέσω τεχνικές ευχάριστης δαπάνης χρόνου. «Μένοντας σπίτι» λοιπόν, εξ αιτίας του κορωνοϊού:
1. Βλέπω πως αποτελεί μια ευκαιρία για σωματική ξεκούραση και ανάπαυση , σε μια μεγάλη πόλη όπως η Αθήνα, με τους ξέφρενους ρυθμούς και την καταναγκαστική της ρουτίνα. Υπό κανονικές συνθήκες όμως, αν καθόμουν στο σπίτι όπως τώρα, θα εμφανιζόταν εκείνη η φωνή που θα ψιθύριζε ενοχικά στ’ αυτί μου:
«Κάθεσαι; Ησυχάζεις; Τόσες μέρες; Είναι δυνατόν; Η ζωή είναι έξω και τρέχει. Βγες και συ στην τρεχάλα με τους άλλους μαζί. Κυνήγα δουλειές. Ικανοποίησε τις ανάγκες σου. Κι αν δεν έχεις κάποια ανάγκη , δημιούργησε μία. Και τρέξε. Έχεις τόσες επιλογές. Μην κλείνεσαι στον εαυτό σου. Διασκέδασε. Σκοτώνεις και την ώρα. Ξεχνιέσαι!».
Δεν υπονοώ βέβαια ότι δεν θα αναγκαστείς να βγεις για να εργαστείς, αφού ελάχιστοι είμαστε εισοδηματίες ή για να ψυχαγωγηθείς και ότι η ακινησία είναι καλό πράγμα και η κοινωνική έξοδος κακό και δεν θέλω επίσης σε καμία περίπτωση να παραγνωρίσω ότι πολλοί συνάνθρωποί μας, που μοχθούν για το μεροκάματο, δεν έχουν την πολυτέλεια να διασκεδάζουν έξω ή να ξεκουράζονται. Νομίζω όμως ότι κάπου υπάρχει ένα χαμένο μέτρο και μια αδυναμία να μείνουμε σταθεροί και να δούμε τον εαυτό μας. Σαν να αποφεύγουμε το ενώπιος ενωπίω μαζί του.
Βλέπω λοιπόν τον αυτοπεριορισμό μου ως ευκαιρία: Μπορώ να μείνω αμετ-ακίνητος; Πόσο ελεύθερος είμαι ζώντας μαζί μου; Μπορώ να ζήσω κάποιες μέρες με μένα χωρίς περισπασμούς {βόλτες (με τέτοιο καιρό μια χαρά θα ήταν εδώ που τα λέμε) , ψώνια για τα ψώνια, internet ακαταπόνητο, ειδήσεις και κόντρα ειδήσεις, πληροφορίες, απύλωτη τηλεόραση, ασταμάτητα τηλεφωνήματα κ.λ.π} ;
Αυτές τις μέρες λοιπόν προσπαθώ να αξιοποιήσω την ευκαιρία και να στρέψω την προσοχή μου σε μένα. Πως είμαι όταν νοιώθω εγκλωβισμένος, χωρίς εναλλακτικές επιλογές διαφυγής;
2. Βλέπω πως υποχρεώνομαι να ζήσω αδιάλειπτα και εξ επαφής με τους δικούς μου ανθρώπους, την γυναίκα δηλαδή και την κόρη μου, μέσα σε ένα αγχωτικό περιβάλλον. Δύσκολο πράγμα, όσο κι αν τις αγαπώ. Μοιάζει σαν δοκιμασία. Σαν ένα αναπόφευκτο στοίχημα συνύπαρξης. Κι ήρθε αναγκαστικά στην επιφάνεια αυτό που μέσα στην τύρβη της ζωής προσπερνάμε. Πως με υποχωρήσεις, κατανόηση και θέληση να ακούσεις τον Άλλο, ο Άλλος γίνεται σύντροφος και συνοδοιπόρος. Έτσι η σχέση μου με τους αγαπημένους μου ανθρώπους, αυτές τις μέρες, μοιάζει σαν να ανοίχτηκε σε μια νέα προοπτική.
3. Βλέπω πως οι άνθρωποι της εποχής μας δυσκολευόμαστε πολύ να δεχτούμε δυσάρεστες και απρόσμενες συνθήκες που χαλάνε την βολή μας. Σαν τα κακομαθημένα παιδιά. Λες και η ζωή, μας χρωστάει καλοπέραση και ανεμελιά. Και ξεχνάμε ότι η ζωή, μας χαρίστηκε κι είμαστε ευάλωτοι και περαστικοί. Και ότι όλοι έχουμε κοινή απρόβλεπτη μοίρα απέναντι στην αρρώστια, το ατύχημα , το θάνατο. Και ότι ο κορωνοϊός μας τρομάζει, πέραν των άλλων, γιατί μας φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με την φθαρτότητά μας, που δίνει στα πράγματα τις αληθινές τους διαστάσεις. Γιατί πολλοί ζούμε εκτός πραγματικότητας και ό,τι δυσάρεστο το θεωρούμε και αφύσικο, εφόσον μας χαλάει την ευδαιμονική μας απαίτηση.
4. Βλέπω πως είναι πολύ δύσκολο να περιορίζεσαι όταν στο μυαλό σου έχεις ότι αυτό το κάνεις για τη δική σου στενή ωφέλεια, το δικό σου ατομικό καλό. Μοιάζει σαν να κάνεις άνοστη δίαιτα ή βαρετή γυμναστική. Γρήγορα εκνευρίζεσαι και ψάχνεις να τα παρατήσεις αναθεματίζοντας κάθε τι έξω από σένα. Αν όμως σκεφτείς ότι «Μένεις σπίτι» όχι γιατί είναι απειλή οι άλλοι για σένα μην σε κολλήσουν , αλλά γιατί ΕΣΥ είσαι δυνάμει απειλή για τους άλλους μην τους κολλήσεις και αμφίδρομα για τον ίδιο τον εαυτό σου και τους δικούς σου. Τότε, αν το σκεφτείς αυτό, έχεις κι εσύ πια προσωπική ευθύνη για ό,τι θα συμβεί. Κι έτσι καταλαβαίνεις ότι δεν είσαι μια ανίσχυρη μονάδα μέσα στο πλήθος που κοιτά να περισώσει τον εαυτούλη της, αλλά είσαι ισχυρή παρουσία. Και με τον ίδιο τρόπο που τώρα είσαι κρίσιμος φορέας κακού για τον διπλανό σου, αύριο μπορείς να είσαι , αν το θελήσεις, κρίσιμος φορέας καλού. Κι έτσι σταματάς να βλέπεις τον εαυτό σου μικρό και τον εγκλεισμό σου ως επιβεβλημένη υποχρέωση, αλλά ως αποστολή, όπως αυτή που βρίσκονται τώρα οι γιατροί, οι νοσοκόμοι και οι στρατιώτες, που δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό αυτές τις δύσκολες ώρες σε πολλά επίπεδα.
Αυτές οι προσπάθειες και σκέψεις κάνουν πολύ πιο εύκολο για μένα το να «Μείνω σπίτι».
Λέγοντας όλα αυτά δεν θέλω να παραστήσω τον «υπεράνω» και σε καμία περίπτωση δεν είμαι η προσωποποίηση της «υψηλής» διανόησης, του συλλογικού πνεύματος , της στωικότητας, ψυχραιμίας και καρτερικότητας . Δεν παύω κι εγώ να φοβάμαι , συχνά να γίνομαι ατομιστής και συμφεροντολόγος, να απογοητεύομαι και να αγωνιώ για το πότε θα τελειώσει αυτό και να εύχομαι πρωτίστως να μην είναι οι δικοί μου κι εγώ ανάμεσα σ’ αυτούς που θα υποστούν τα χειρότερα από τον κορωνοϊό.
Όμως ταυτόχρονα σκέφτομαι ότι αυτό που ζούμε, αν είναι ένα αδόκητο γεγονός, τότε είναι μια ευκαιρία, για να αναθεωρηθούν, για το καλό όλης της ανθρωπότητας, προτεραιότητες και αξιακά συστήματα. Κι ότι , τα θύματα του κορωνοϊού σε όλα τα επίπεδα, θα μπορούσαν να ξυπνήσουν όσους ίσως την βγάλουμε σχετικά καθαρή και να μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Με πρώτους αυτούς που κυβερνάνε, ώστε να καταλάβουν πως δεν μπορούν πλέον να είναι αφεντάδες, αλλά υπόλογοι στην κοινωνία. Αλλά και στο μικρόκοσμο, τον μέγα που λέει κι ο ποιητής, του καθενός μας, να πάρουμε το μάθημα συνυπευθυνότητας, ώστε να φροντίζουμε ο ένας την καθημερινότητα του άλλου, όπως τώρα που «Μένουμε σπίτι», στην αλληλέγγυα αυτή προσπάθεια για να μην μεταδοθεί η ασθένεια. Και μακάρι να καταλάβουμε, όσοι είμαστε εργοδότες, ότι δεν είμαστε οικονομικοί εξουσιαστές και όσοι είμαστε εργαζόμενοι, ότι δεν είμαστε απλά μισθωτοί ή αμειβόμενοι, αλλά όλοι μαζί είμαστε κοινωνικά πρόσωπα και ενεργοί πολίτες που δεν αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους αρκεί να συντονίζονται με τα συμφεροντάκια μας, αλλά σεβόμαστε τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας και προσέχουμε πως βλέπουμε τους άλλους, πως συμπεριφερόμαστε, πως μιλάμε, πως κινούμαστε, πως ψωνίζουμε (λ.χ. στο super market χαρτιά υγείας), πως οδηγούμε, που παρκάρουμε, πως διαχειριζόμαστε τα «κακά» του σκύλου μας, αν τηρούμε τις ώρες κοινής ησυχίας, πως συνεργαζόμαστε και πως συναλλασσόμαστε με τους συμπολίτες μας… Έτσι η όποια πιθανή νέα απειλή, μετά τον κορωνοϊό, εμφανιστεί -μακάρι ποτέ ξανά- να μας βρει σε συλλογική ετοιμότητα.
Θέλω να ελπίζω πως όταν τελειώσει ετούτος ο περιορισμός, δεν θα ανοίξουν και κλουβιά για να βγουν στους δρόμους αποθηριωμένα όντα, αλλά μόνο σπίτια, για να βγουν άνθρωποι… όσο κρατήσει…
ΕΥΑ Μ. ΒΛΑΧΟΥ
