Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΄21 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ

Είναι δύσκολο να ασχοληθεί κανείς με την δράση τον βίο και την πολιτεία για έναν από τους οπλαρχηγούς της επανάστασης του 1821, όμως ύστερα από αρκετές έρευνες και μελέτες συγκέντρωσα αρκετό υλικό και αποφάσισα να γράψω αυτό το πόνημα για την πολεμική δράση του Διονυσίου Ευμορφόπουλου του Ιθακησίου, στον Αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας.

Ο Διονύσιος Ευμορφόπουλος πιθανόν γεννήθηκε στην Εξωγή της Ιθάκης το 1780 και όταν ακόμα ήταν έφηβος ακολούθησε τον πατέρα του και έγινε ναυτικός. Όταν βρισκόταν στο Γαλάτσι της Ρουμανίας το χειμώνα του 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και αμέσως παραχώρησε το πλοίο του στους συγγενείς

του και αφοσιώθηκε στον αγώνα. Σαν απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας πήγε έπειτα στην Κωνσταντινούπολη όπου κατάρτισε σχέδιο πυρπόλησης του Τουρκικού στόλου. Το σχέδιο όμως προδόθηκε και έμεινε απραγματοποίητο. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση βρισκόταν στην Ελλάδα και πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις μέχρι το τέλος του αγώνα.

Στις 29 Μαρτίου 1821 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης και ο Διονύσιος Ευμορφόπουλος είχαν συμβούλιο στο στρατόπεδο της Καρύταινας και αποφάσισαν την πολιορκία της Τριπολιτσάς.

Τον Ιούλιο του 1822 προχωρούσε ακάθεκτη η στρατιά του Δράμαλη με 35000 πεζούς και ιππείς και το κύριο σώμα του στρατού του στράφηκε προς τον ανατολικότερο δρόμο μέσω Αγίου Σώστη που ο δρόμος αυτός ήταν αφύλακτος, όμως την κρίσιμη αυτή στιγμή έφθασαν τα σώματα του Νικηταρά και του Ευμορφόπουλου και έσωσαν την κατάσταση και οι Τούρκοι ετράπησαν εις φυγήν.

Κατά τα μέσα του 1824 η Ελληνική κυβέρνηση ζήτησε βοήθεια από τους οπλαρχηγούς της Ανατολικής Στερεάς, γιατί ο Όμερ Πασάς αποβιβάστηκε με 8000 άνδρες, με ιππικό και πυροβολικό και λεηλατούσε την περιοχή. Στις 5 Ιουλίου άρχισαν οι πρώτες μάχες και ο αγώνας ήταν δύσκολος και αμφίροπος. Τότε οι Έλληνες με μεγάλη τους έκπληξη βλέπουν να έρχεται προς το μέρους τους απρόσμενη ενίσχυση. Ο στρατηγός Ευμορφόπουλος που βρισκόταν στον Ισθμό έτρεξε να βοηθήσει τους Αθηναίους, η παρουσία του Ευμορφόπουλου τους όπλισε με θάρρος και δύναμη και ο Γκούρας και οι άνδρες του πήδησαν από το περιτείχισμα και όρμησαν εναντίον των Τούρκων, που αιφνιδιάσθηκαν και το έβαλαν στα πόδια.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1827 έπλεε στις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου το νεοαγορασθέν πλοίο του πολεμικού ναυτικού «Καρτέρια» τότε οι δυνάμεις του Πετμεζά και Ευμορφοπούλου επιβιβάστηκαν στο «Καρτέρια» που τους μετέφερε στον Αστακό, που εμαίνετο εκεί μάχη εναντίον των Τούρκων.

Όταν ο Καποδίστριας έγινε κυβερνήτης της Ελλάδος αποφάσισε να αναδιοργανώσει τον στρατό σε Ευρωπαϊκά πρότυπα, που μέχρι τότε ήταν άτακτος. Ο Καποδίστριας ίδρυσε 8 χιλιαρχίες και 6 πεντακοσοαρχίες και διοικητής της ογδόης χιλιαρχίας ήταν ο Δ. Ευμορφόπουλος ο Ιθακήσιος. Ο Καποδίστριας έδωσε διαταγή να καταλάβουν οι Έλληνες οχυρές θέσεις στα Μοναστήρια στην Ανατολική

Στερεά που κατείχαν ακόμα οι Τούρκοι, στις επιχειρήσεις αυτές έλαβαν μέρος οι χιλιαρχίες του Δυοβουνιώτη και του Ευμορφοπούλου.

Ο Υψηλάντης προχωρούσε αλλά οι Τούρκοι οχυρώθηκαν στην Μονή του Δόμπου, τότε θεωρώντας απαραίτητη την κατάληψη της Μονής διέταξε τον Ευμορφόπουλο με τη χιλιαρχία του να την πολιορκήσει, ενώ ο ίδιος με τα υπόλοιπα στρατεύματα προχώρησε και κατάλαβε το χωριό Στεβένικο. Ύστερα από μεγάλη μάχη ο Ευμορφόπουλος εκπόρθησε τις Τουρκικές φρουρές από

τα Μοναστήρια και παραδόθηκαν στον Ευμορφόπουλο 1000 Τουρκαλβανοί.

Στις 5 Νοεμβρίου καταλήφθηκε η Λιβαδειά από το σώμα του Ευμορφόπουλου και παραδόθηκε η φρουρά της 1500 Τουρκαλβανοί και αναχώρησαν για την Λαμία υπό την συνοδεία του. Στις 9 Φεβρουαρίου οι δυνάμεις υπό τη διοίκηση του Κριεζή και Ευμορφοπούλου ανακατάλαβαν τις Θερμοπύλες και τη Βουδουνίτσα αποκαθιστώντας έτσι την Ελληνική κυριαρχία στην Ανατολική Στερεά. Όταν ο Κιουταχής πολιορκούσε την Αθήνα ο Ευμορφόπουλος που ήταν επί κεφαλής Επτανησιακού Σώματος, αυτός και οι άνδρες του πολέμησαν με γεναιότητα, αυτός και οι άνδρες του και διακρίθηκαν για την ανδρεία τους.

Ο Ευμορφόπουλος επί Όθωνα ήταν μέλος της επιτροπής η οποία ασχολήθηκε με τα δικαιώματα των αγωνιστών.Για τις υπηρεσίες του, του απονεμήθηκε ο βαθμός του Υποστρατήγου της Φάλλαγας. Πολέμησε στην Τριπολιτσά, στα Δερβενάκια στην Αθήνα, στην Ανατολική και Δυτική Στερεά. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στην Πάτρα και πέθανε το 1861 σε ηλικία 81 χρόνων.

ΝΙΚΟΣ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ-ΓΙΩΡΓΟΥΛΗΣ

Εφημερίδα ΟΔΥΣΣΕΥΣ, Ιούνιος-Αύγουστος 2007