Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ ΣΤΑ ΝΕΡΑ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ

Όπως είναι γνωστό, αφότου ιδρύθηκε η ασιατική τους αυτοκρατορία, οι Άγγλοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις οποιεσδήποτε ενέργειες των Ρώσων στη Μεσόγειο. Στα μάτια τους ο Λάμπρος Κατσώνης ήταν όργανο των Ρώσων και τον είχαν, κατά συνέπεια, διαρκώς υπό παρακολούθηση. Έτσι ο Πρόξενός τους στη Ζάκυνθο Σπ. Φορέστης δεν έχανε ευκαιρία ν’ αναφέρει στους Κυρίους του τις κινήσεις του Κατσώνη. Τα γράμματα που δίνουμε παρακάτω σε μετάφραση από το αγγλικό κείμενο τα βρήκα πρόσφατα στα Βρεταννικά Κρατικά Αρχεία, Public Record Office, στο  Kew στο Λονδίνο.

Στις 10 Αυγούστου 1790 ο Φορέστης γράφει από τη Ζάκυνθο:

“Εκείνος ο μικρός αρματωμένος ρωσικός στόλος των εννιά ιστιοφόρων, από τα οποία το μεγαλύτερο είναι ένα παλιό σκάφος των είκοσι τεσσάρων πυροβόλων, υπό την αρχηγία του Κατσώνη, αριθμεί αυτή τη στιγμή τρία μόνο σκάφη έπειτα από τη ριψοκίνδυνη αναμέτρησή του με τον τούρκικο στόλο στο Αρχιπέλαγος”. Εννοεί, βέβαια, το Αιγαίο. “Παρακολουθούμε τώρα με προσοχή έναν άλλο στόλο του ίδιου κράτους, από τέσσερα ή πέντε σκάφη, που ετοιμάστηκε στην Τεργέστη και διατελεί υπό την αρχηγία του διοικητή Ψαρού. Αλλά και αυτός ο στόλος δεν αρκεί για την αντιμετώπιση των Τούρκων, που από καιρό πια είναι ασυγκρίτως ανώτεροι. Ξέρουμε ήδη πως η Ρωσική Ναυτική Σχολή έχει χαρακτηρίσει και τους δυο αυτούς στόλους αυτοκρατορικούς και οτι έκτοτε εξαρτώνται και οι δυο από το κράτος και έπαψαν να θεωρούνται ιδιωτικοί”.

“Ο νικηφόρος οθωμανικός στόλος”, συνεχίζει ικανοποιημένος ο Φορέστης, “συγκείμενος από τέσσερα μεγάλα πλοία, έξη φρεγάδες και εννιά αλγερίνικα τσεμπέκια, καθώς και άλλα σκάφη, σύνολο τριάντα δύο, πλέει αυτή τη στιγμή ανάμεσα στα νησιά του Αρχιπελάγους”.

Στις 23 Δεκεμβρίου 1791 γράφει:

“Ο ίδιος ρωσικός στόλος, υπό τον Λάμπρο Κατσώνη, βρίσκεται τελευταία στο νησί του Καλάμου, κοντά στην Ιθάκη, όπου αναμένει διαταγές του στρατηγού Ταμάρα, που απέπλευσε με το μεγαλύτερο μέρος του στόλου εδώ και τρεις ημέρες για τη Σικελία. Πολλά από τα μικρά τους σκάφη αρμενίζουν στα νερά του Λεβάντε υπό τον Λάμπρο, αλλά με αρχηγούς μέτριας ικανότητας. Φοβούμαστε, έχοντας υπόψη μας το παρελθόν, οτι αν βαρεθούν περιμένοντας πόλεμο δε θα διστάσουν να ριχτούν στη λεηλασία εμπορικών σκαφών”. Με άλλους λόγους στην πειρατεία.

Με το ίδιο θέμα ασχολείται και σε γράμμα του της 10ης Ιουνίου 1791:

“Ο στρατηγός Ταμάρα και ο συνταγματάρχης (sic) Λάμπρος Κατσώνης, αρχηγός της ρωσικής μοίρας, πήγαν τελευταία στην Ιθάκη, όπου η δύναμή τους ανερχόταν σε δεκαέξη κομμάτια, δηλαδή μικρές φρεγάδες, κορβέτες και γαλιότες από είκοσι οχτώ ίσαμε δώδεκα πυροβόλα το κάθε πλοίο. Το μεγαλύτερο μέρος της μοίρας έφυγε πρόσφατα από το λιμάνι της Ιθάκης για τον Κάλαμο, μέρος όχι πολύ μακριά απ’ εδώ που ανήκει στους Τούρκους (sic), αλλά ακατοίκητο, και ως τώρα δεν ανέπτυξε καμιά δράση. Μάθαμε τελευταία πως τούρκικος στόλος από δεκαοχτώ πλοία, μερικά μεγάλα, βρίσκεται τώρα στην Ύδρα, στο Αρχιπέλαγος”.

Με άλλο μήνυμα από τη Ζάκυνθο, σταλμένο στις 26 Μαρτίου 1792, ο Φορέστης πληροφορεί:

“Χτες έφτασε εδώ ένα πλοίο από το Λίβανο μέσα σε εφτά ημέρες με 11.700 αυτοκρατορικά τάληρα για τον Κατσώνη, που εξακολουθεί να βρίσκεται στον Κάλαμο, κοντά στην Ιθάκη, όπου μίσθωσε τελευταία και μπαρκάρησε κάπου τετρακόσιους ή πεντακόσιους νοματαίους αλβανικής καταγωγής. Πληροφορούμαι επίσης πως 12.000 τάληρα στάλθηκαν για τις ανάγκες μέρους της μοίρας υπό τον στρατηγό Ταμάρα στη Μεσσήνη”.

Στις 7 Μαΐου 1792 ειδοποιεί, τέλος, πως η μοίρα έφυγε από τον Κάλαμο, αφού πήρε πρώτα χίλιους ναύτες αλβανικής προελεύσεως και “τώρα βρίσκεται στη Μεθώνη”.

Π. Γ. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ

Λονδίνο, 8.9.1988