ΠΕΡΙ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΙΘΑΚΗΣ: «ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ»
Έχουν περάσει δέκα χρόνια απ’ όταν έπεσε η Τροία. Ο Τηλέμαχος είναι τώρα άνδρας. Πλησιάζει τα 22. Η θλίψη του όμως είναι μεγάλη. Ο πατέρας του άφαντος. Επιπλέον, οι θρασύτατοι μνηστήρες έχουν επιβληθεί στο νησί και τον απειλούν με θάνατο. Η Αθηνά τον προτρέπει να επισκεφθεί την Πύλο. Ο πολέμαρχος των Αχαιών, ο Νέστωρ, ίσως γνωρίζει κάτι για την τύχη του πατέρα του. Με την βοήθεια του Μέντορα συγκεντρώνει πλήρωμα. Η αγαπημένη του παραμάνα, η Ευρύκλεια, τους προμηθεύει τ’ αναγκαία και μόλις πέφτει το σκοτάδι, σαλπάρουν με δυνατό Ζέφυρο.
Στην Πύλο
Η συμμετοχή του βασιληά της Πύλου, Νέστορα, στα Τρωικά, υπήρξε πολύ σημαντική. Έλαβε μέρος με 90 (ενενήντα) πλοία, δηλαδή ήταν η δεύτερη σε μέγεθος δύναμη του εκστρατευτικού σώματος, μετά τον στόλο του αρχιστράτηγου Αγαμέμνονα που αριθμύσε 100 (εκατό) σκάφη. Ήταν ήρεμος, σοφός, έμπειρος και γλυκομίλητος. Ο Όμηρος τον αποκαλεί μέγα κύδος Αχαιών (μεγάλη δόξα των Αχαιών).
Την εποχή εκείνη, η Πύλος είχε φθάσει στο απώγειο της ακμής της. Πλούτος και δύναμη χαρακτήριζαν αυτό το πολύ σημαντικό Μυκηναϊκό βασίλειο.
Το 1939, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το θαυμάσιο ανάκτορο του Νέστορα μαζί με άλλα καταπληκτικά ευρήματα, ανάμεσα στα οποία και πλήθος από ανεπίγραφες πήλινες πινακίδες, οι οποίες έδωσαν το υλικό αποκρυπτογράφησης της “Γραμμικής Β’ “, της πρώιμης δηλαδή Ελληνικής ραφής.
Ο Τηλέμαχος έφθασε στην Πύλο με το φως της ημέρας. Ο Νέστορας και οι έξη (6) γυιοί του τον καλοδέχτηκαν. Ολόκληρη η τρίτη ραψωδία της Οδύσσειας περιγράφει αυτή τη συνάντηση καθώς και τις συνομιλίες τους. Οι πληροφορίες όμως που συγκέντρωσε εκεί για την τύχη του πατέρα του ήσαν μηδαμινές. Ο γερο – πολέμαρχος δεν γνώριζε πολλά. Του υπέδειξε να ρωτήσει και τον Μενέλαο στη Σπάρτη.
Ένας από τους υιούς του, ο Πεισίστρατος θα πήγαινε μαζί του, ως εκεί. Πράγματι, ένα θαυμάσιο γρήγορο άρμα με δυνατά άλογα τους έφερε την μεθεπόμενη ημέρα στη Σπάρτη, μ’ έναν ενδιάμεσο σταθμό στις Φηρές, για διανυκτέρευση.
Στη Σπάρτη
Ο Μενέλαος είχε γυρίσει από την Τροία μετά πολύχρονη ταλαιπωρία, αλλά έχοντας πλέον μαζί του την ωραία Ελένη, την θεία του Τηλέμαχου (πρώτη εξαδέλφη της Πηνελόπης). Η περιγραφή του Ομήρου για το ανάκτορο της Σπάρτης είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Η πολυτέλεια αποδίδεται με χρυσάφι, κεχριμπάρι (ήλεκτρον), ασήμι και ελεφαντοκόκκαλο. Ο Τηλέμαχος μένει έκπληκτος. Δεν έχει ξαναδεί κάτι τέτοιο. Καμία σύγκριση με το ανάκτορο της Ιθάκης, όπου επικρατεί ο χαλκός και το ξύλο.
Ακολουθούν μακρές συζητήσεις στο φιλόξενο περιβάλλον του Σπαρτιάτη ηγεμόνα. Λέγονται πολλά για τον πόλεμο της Τροίας και τα μετέπειτα. Η τελευταία πληροφορία για τον Οδυσσέα είναι οτι τον κρατά η Καλυψώ στο νησί της, σχεδόν αιχμάλωτο.
Ο Μενέλαος και η ωραία Ελένη φιλοξένησαν τον Τηλέμαχο 28 ημέρες. Το διάστημα αυτό προκύπτει αβίαστα, εάν προσμετρήσουμε (χρονικά) τις δραστηριότητες του Οδυσσέα, τις οποίες περιγράφει, παράλληλα, ο δαιμόνιος ποιητής, με μεγάλη ακρίβεια. Ίσως ο νεαρός ταξιδιώτης να παρέμενε περισσότερο στο ανάκτορο της όμορφης θείας του, εάν δεν τον πίεζε η Αθηνά ν’ αναχωρήσει.
Τα λόγια με τα οποία τον καθοδήγησε για την επιστροφή του, έχουν ιδιαίτερη σημασία και βάρος για όποιον ενδιαφέρεται να κατανοήσει την Γεωγραφία της Ομηρικής Ιθάκης. Του είπε, μεταξύ άλλων, (ραψ. ο, στίχοι 28-38): “οι μνηστήρες σε παραφυλάνε προσεκτικά στον πορθμό Ιθάκης και Σάμης για να σε σκοτώσουν… Ν’ απομακρύνεις από τα νησιά το πλοίο σου και να ταξιδεύεις νύχτα… Στην πρώτη ακτή της Ιθάκης που θα φθάσεις, δώσε εντολή, οι σύντροφοί σου και το πλοίο να τραβήξουν για την πόλη, ενώ εσύ πρώτα να πας στο χοιροβοσκό (εννοεί τον Εύμαιο)”.
Οι στίχοι αυτοί μας δίνουν τέσσερα ακλόνητα συμπεράσματα: 1. Η Ιθάκη και η Σάμη είναι νησιά 2. τα νησιά αυτά σχηματίζουν πορθμό μεταξύ τους και συνεπώς βρίσκονται κοντά το ένα με το άλλο 3. ταξιδεύοντας από Πύλο για Ιθάκη, είναι δυνατόν να φθάσουμε στον προορισμό μας και με άλλο τρόπο, δηλαδή, ακολουθώντας θαλάσσια διαδρομή τέτοια, η οποία να μας επιτρέπει να πλέουμε μακρυά από τα δύο νησιά και από τον πορθμό που σχηματίουν. 4 ο Τηλέμαχος θα πρέπει να βγεί σε μια ακτή της Ιθάκης έξω από τον πορθμό, ασφαλής και μακρυά από την πόλη (άστυ).
Η επιστροφή
Τα λόγια της Αθηνάς ταρακούνησαν τον Τηλέμαχο. Γύρισε αμέσως στην Πύλο από τον ίδιο δρόμο, πήγε κατευθείαν στο σκάφος του, σήκωσε πανιά και απέπλευσε με ούριο άνεμο. Στο σημείο αυτό, διαβάζουμε στην ίδια ραψωδία (ο) στους στίχους 297-300: “… πλησίασε (το πλοίο) στις Φεές και στην Ήλιδα… από κει πάλι, το κατηύθυνε (το πλοίο) στις θοές νήσους (νήσοισιν θοήσιν) ενώ τον βασάνιζε η σκέψη αν θα ξεφύγει τον θάνατο ή θα χαθεί”.
Ακολουθώντας λοιπόν με προσήλωση τις υποδείξεις της Αθηνάς, ο Τηλέμαχος δεν κατηύθυνε το πλοίο του προς Ιθάκη και Σάμη (σημερινή Κεφαλληνία), αλλά με συνεχή ακτοπλοΐα, παρέκαμψε το Κατάκωλο (Φεές) και παραπλέοντας την Ήλιδα (Β.Δ. ακτές Πελοποννήσου από Κυλλήνη μέχρι Άραξο) έβαλε πλώρη προς τις θοές νήσους (νήσοισιν θοήσιν).
Ποιά είναι αυτά τα νησιά;
Η λέξη θοός σημαίνει οξύς (μυτερός). Στη ραψ. ι 327, ο Οδυσσέας εθόωσε (=ώξυνε) την άκρη του ξύλου που έμπηξε στο μάτι του κύκλωπα Πολύφημου. Οι θοές νήσοι, λοιπόν, είναι οι σημερινές Οξειές ή Οξείες, οι οποίες συγκροτούν το σύμπλεγμα των νοτιών Εχινάδων. Απ’ αυτές, μια διατηρεί ακόμη και σήμερα αυτό το όνομα. Είναι η γνωστή μας Οξειά κοντά στις εκβολές του Αχελώου, η οποία μάλιστα διαθέτει και μεγάλο φάρο.
Θα ήταν ωστόσο παράλειψη, να μην αναφέρουμε εδώ, οτι κατά τον διάσημο γεωγράφο Στράβωνα (450,1) το πανάρχαιο όνομα του Αχελώου ποταμού ήταν Θόας. Ακόμη, ο ίδιος γεωγράφος μας λέγει (458,19) οτι “εις τας Εχινάδας νήσους ανήκουν και οι καλούμεναι Οξείαι, τας οποίας ο ποιητής (Όμηρος) απεκάλεσε Θοάς”.
Έτσι, από τις Οξειές (νότιες Εχινάδες) πέρασε ο Τηλέμαχος στην Ιθάκη και βγήκε σε μια ακτή μακριά από τον πορθμό, αποφεύγοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τον κίνδυνο της ενέδρας των μνηστήρων. Από το “Άντρι” μέχρι το “Σαρακίνικο”, υπάρχουν πολλά σημεία κατάλληλα γι’ αποβίβαση, τα οποία εξυπηρετούν όλα θαυμάσια την Ομηρική διήγηση. Από το σημείο που βγήκε, περπάτησε μόνος του μέχρι την αγροικία του Εύμαιου.
Γεωγραφία και λογική
Οι Λευκαδιστές ισχυρίζονται ότι ο θαλάσσιος χώρος μεταξύ Λευκάδας (δήθεν Ομηρικής Ιθάκης) και Ιθάκης (δήθεν Ομηρικής Σάμης) είναι ο πορθμός της ενέδρας των μνηστήρων. Επίσης, ότι το νησί Αρκούδι είναι ο Ομηρική Αστερίς όπου στήθηκε η ενέδρα.
Σε δημοσίευμα μας (ΑΕΡΟΠΟΣ, τεύχος 11) αναλύσαμε το γιατί ο θαλάσσιος χώρος μεταξύ Λευκάδας και Ιθάκης δεν είναι πορθμός. Εδώ θα προσθέσουμε ακόμη, ότι ο θαλάσσιος αυτός χώρος, δεν σχηματίζεται αποκλειστικά μεταξύ (2) νήσων – όπως απαιτεί το Ομηρικό κείμενο για τον πορθμό της ενέδρας των μνηστήρων – αλλά μεταξύ τριών (3) νήσων: της Λευκάδας, της Κεφαλληνίας και της Ιθάκης.
Όμως, το σημαντικότερο είναι άλλο. Η επιστροφή του Τηλέμαχου από την Πύλο στην (δήθεν Ιθάκη) Λευκάδα, δεν ανταποκρίνεται στην Ομηρική περιγραφή. Είναι τελείως αδύνατον, ερχόμενος από τις Οξειές, να φθάση και ν’ αποβιβασθεί σε κάποια ακτή της Λευκάδας χωρίς να περάσει από τον θαλάσσιο χώρο που προαναφέραμε (τον δήθεν πορθμό). Αλλά ο Όμηρος είναι κατηγορηματικός: Ο Τηλέμαχος επέστρεψε στην Ιθάκη αποφεύγοντας τελείως τον πορθμό της ενέδρας των μνηστήρων και αποβιβάστηκε σε κάποια ακτή, μακρυά και απ’ αυτόν (τον πορθμό) αλλά και από την πόλη (άστυ).
Και βέβαια είναι αυτονόητο, οτι λέγοντας ο ποιητής “πρώτη ακτή”, για τον ερχόμενο από τις Οξειές, εννοεί κάποια ακτή στο νότιο μέρος του νησιού.
Ίσως κάποιος σκεφθεί οτι, από τις Οξειές ο Τηλέμαχος κατευθύνθηκε προς τον Αστακό, από κει (χωρίς ν’ απομακρυνθεί από τις Ακαρνανικές ακτές) πέρασε πίσω από τον Κάλαμο και το Μεγανήσι και τελικά βγήκε στην περιοχή του Βλυχού, κοντά στο Νυδρί ή και πιο πάνω. Κατ’ αρχήν, η περιοχή αυτή απέχει πολύ από το νότιο μέρος της Λευκάδας και δεν μπορεί με τίποτα να θεωρηθεί ως “πρώτη ακτή”.
Δεύτερο και σπουδαιότερο, στον Βλυχό οι Λευκαδιστές τοποθετούν το άστυ της (δήθεν) Ομηρικής Ιθάκης και εκεί μάλιστα, στο Νυδρί, έκανε τις ανασκαφές του ο σημαιοφόρος τους, ο Γουλιέλμος Δαίρπφελδ.
Σύμφωνα όμως με το Ομηρικό κείμενο, ο Τηλέμαχος βγήκε τις πρωινές ώρες στην πρώτη ακτή της Ιθάκης, πολύ μακρυά από την πόλη (άστυ) και χωρίς να πλησιάσει καθόλου προς αυτήν. Το πλοίο του, χωρίς τον ίδιο, συνέχισε και έφθασε στον λιμένα του άστεως μετά από αρκετό χρόνο.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε ιδιαιτέρως το γεγονός, οτι ο Τηλέμαχος δεν έπρεπε να πλησιάσει ούτε στην πόλη (άστυ) της Ιθάκης, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Αθηνάς. Και τούτο, διότι στον πορθμό τον παραφύλαξαν μόνον είκοσι ένας (21) από τους μνηστήρες (ραψ. δ 669, 778). Οι υπόλοιποι ογδόντα επτά (87) ήσαν συγκεντρωμένοι στην περιοχή του άστεως και του βασιλικού μεγάρου, δηλαδή μέσα και γύρω από την πόλη της Ιθάκης. Έτσι, ο κίνδυνος, υπήρχε και στον πορθμό, αλλά και στην πόλη.
Επιπλέον, η εντολή της Αθηνάς, να μεταβεί στον Εύμαιο μόλις φθάσει στην Ιθάκη, εξοικονομεί και την περαιτέρω πλοκή του έπους, αφού εκεί, στην αγροικία του αρχιχοιροβοσκού, θα συναντηθούν πατέρας με γυιό και θα σχεδιάσουν την μνηστηροφονία.
Και οι Κεφαλληνίζοντες; Τι έχουν να πουν;
– Εάν η Κεφαλληνία (Ομηρική Σάμη) είναι η πατρίδα του Οδυσσέα, τότε τι γύρευε ο Τηλέμαχος στις Οξειές; Το λογικό θα ήταν, από την παραλία της Ήλιδος (Κυλλήνη) να κατευθυνθεί (κατευθείαν) σε κάποια ακτή στο νότιο ή νοτιοδυτικό μέρος της μεγαλονήσου. Περισσότερα δεν χρειάζονται!
Τέλος, πρέπει να δώσουμε μια εξήγηση στο γεγονός οτι, ο Τηλέμαχος έκανε τόση μεγάλη λοξοδρομία, μέχρι τις Οξειές. Η απάντηση βρίσκεται στη ραψ. π 367-368. Οι μνηστήρες ενεδρεύοντες, περιπολούσαν και στην ανοιχτή θάλασσα (ενί πόντω) εκτός πορθμού. Ήταν, συνεπώς, καθαρά ζήτημα ασφαλείας γι’ αυτόν. Η επιστροφή, λοιπόν, του Τηλέμαχου από το ταξίδι του σε Πύλο και Σπάρτη, πραγματοποιήθηκε με μία θαλάσσια διαδρομή, η περιγραφή της οποίας αφοπλίζει τελείως Κεφαλληνίζοντες και Λευκαδιστές.
Ο ερχομός του από τις Οξειές, σε συνδυασμό με την ενέδρα των μνηστήρων στον μοναδικό πορθμό της Ομηρικής Ιθάκης, ζωγραφίζουν με άφθαστη τελειότητα την ταυτότητα της ένδοξης πατρίδος του Οδυσσέα. Ο Μέγας Όμηρος, τέλειος γνώστης της περιοχής και απόλυτα ακριβής (όπως πάντα) στις περιγραφές του, έδωσε γι’ άλλη μια φορά (με την μοναδική δεξιοτεχνία του λόγου του) μαθήματα Γεωγραφίας σε Κεφαλληνίζοντες, Λευκαδιστές και όσους άλλους έχουν πλανηθεί στο ζήτημα της Ομηρικής Ιθάκης.
– Χαίρε Όμηρε!
– Χαίρε της Γεωγραφίας Διδάσκαλε!
ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΖΑΚΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ομήρου Οδύσσεια, στερεότυπο κείμενο Λειψίας.
2. Κοφινιώτη Ευ.: Ομηρική Γεωγραφία, 1884.
3. Κοφινιώτη Ευ.: Ομηρικός Λεξικόν, 1886.
4. Λορεντζάτου Παν.: Ομηρικόν Λεξικόν 1995.
5. Πανταζίδου ι. (Κρουσίου): Λεξικόν Ομηρικόν, 1892.
6. Μπαλτά Χαρ.: Η Πύλος (από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι Παυσανίου), 1968.
Πίνακας: Kauffmann, Angelica, The return of Telemachus
Αύτά τά έρθρα , περί θυμίζουν λίγο τήν διαμάχη μεταξύ Ελλάδας καί Σκοπίων γιά τήν καταγωγή τού Μ.Αλεξάνδρου…
Ακολουθεί άρθρο από τοπική έφημερίδα τής Λευκάδος πού γράφτηκε τό 1996.
ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΓΔΟΥΠΟΣ 7/2/1996
Οι λέξεις δημοσιογραφικά δεν πρέπει να έχουν μόνο γδούπο, πρέπει να έχουν και λίγο νόημα. Αυτό όμως δεν είναι πάντα εύκολο. Κάπως αργά ήρθε στα χέρια μας φύλλο δεκαπενθήμερης συναδέλφου, όπου διαβάσαμε ότι η αρχαιολογική υπηρεσία Ιωαννίνων είναι «Νόνες με περικεφαλαία». Οπωσδήποτε βαρύγδουπη η έκφραση, αλλά πάντως άχρωμη. Και είναι τέτοια η αρχαιολογική αυτή υπηρεσία, διότι δεν επέτρεψε στον συμπολίτη μας κ. Σπύρο Βεργίνη να εκτελέσει ιδιωτικής φύσεως εδαφολογικές και περιβαλλοντικές έρευνες στην Λευκάδα. Το να μη ξεχνάει κανένας τον τόπο του, είναι βέβαια καλό. Το ίδιο έκαμε κι ο Τσώρτσιλ, που ζήτησε να τον θάψουν στο χωριό του. Με τους λευκαδίτες όμως συμβαίνει κάτι το ξεχωριστό: αγαπούν τον τόπο τους τόσο πολύ, ώστε συχνά τον μεταβάλλουν σε ιδιωτική υπόθεση. Η ζωηρή φύση του νησιού είναι φυσικό να επιδρά στον άνθρωπο και να τον διαπλάθει συναισθηματικά, λίγη προσοχή χρειάζεται μόνο στα όρια των συναισθημάτων. Γιατί παρά την αδιαμφισβήτητη αγάπη όλων των λευκαδιτών για τη Λευκάδα, αυτή καλά δεν πάει. Πιθανόν λοιπόν να φταίνε και τα συναισθήματα, επειδή αυτά, όσο γνήσια και νάναι, όταν είναι παράφορα εμποδίζουν τη λογική. Και αν κάτι μοιάζει νε έχει ανάγκη η Λευκάδα είναι μάλλον τα νοήματα παρά τα συναισθήματα. Για τα νοήματα, εν αντιθέσει με τα συναισθήματα, δεν υπάρχει τίποτε το δεδομένο και δογματικό. Η πρωτοβουλία του κ. Βεργίνη είναι απολύτως επαινετή: θα εδόξαζε την Λευκάδα και θα εκόμιζε και στον ίδιο κάποιο ιδιαίτερο γόητρο για την θέση του στην Βιέννη. Αλλά η έννοια του υπεδάφους σήμερα, ιδιαίτερα των μεσογειακών χωρών που είναι χώροι πολιτιστικού πλούτου και πρώτων υλών, δεν είναι ακριβώς γεωλογική έννοια. Είναι μια πολύπλοκη έννοια του Διεθνούς Δικαίου που έχει να κάνει με όλη την ανθρωπότητα. Τον αιώνα των εξερευνήσεων ή τον περασμένο αιώνα μπορούσε κάποιος ιδιωτικά να εξερευνήσει άγνωστες χώρες. Μπορούσε κανένας, είτε ιδιωτικά είτε με υποστήριξη του κράτους του, να πάει να εξερευνήσει χώρες της Αφρικής, του Αμαζονίου ή της Αυστραλίας. Διάλεγε μια, ανάλογα με τις επιδόσεις και περιέργειές του, και πήγαινε. Ένας τέτοιος εξερευνητής γεωγράφος στην Αφρική λ.χ. υπήρξε και ο μεγάλος γάλλος ποιητής Α. Ρεμπώ. Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν ελαφρώς αλλάξει. Κανένας σεΐχης του Μπαχρέϊν π.χ. δεν μπορεί να πει «κάνω ιδιωτικές έρευνες για πετρέλαια, επειδή το Μπαχρέϊν είναι δικό μου». Και τούτο επειδή στο πετρέλαιο, καλά ή κακά, στηρίζεται ένα παγκόσμιο σύστημα οικονομίας και παραγωγής, από το οποίον εξαρτάται η ζωή όλης της ανθρωπότητας – και του σεΐχη μαζί. Στις έννοιες του «υπεδάφους» συνεπώς έχουν μπεί κάποιοι ειδικότεροι καθορισμοί. Τούτο ισχύει ιδιαίτερα ως προς το πολιτιστικό παρελθόν, ειδικώς αυτό της ελληνικής αρχαιότητας, που αποτελεί και την αρχαία ιστορία της Μεσογείου, από την οποία ξεκινούν οι σύγχρονοι δυτικοί πολιτισμοί. Ως προς αυτήν την τάξη πραγμάτων, πιθανόν ο κ. Βεργίνης να εφάνηκε στην αρχαιολογική υπηρεσία ως είδος σεΐχη της Λευκάδας. Όλες οι χώρες που διαθέτουν το επιστημονικό δυναμικό και τα μέσα μπορούν να προβούν σε ανασκαφές, δεν έπεται όμως ότι μπορούν και να το κάνουν ιδία αποκλειστικώς πρωτοβουλία. Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι κανόνες από απόψεως Διεθνούς Δικαίου. Βέβαια τα Επτάνησα, περιοχή του περιφερειακού ελληνισμού της αρχαιότητας, δεν εφημίσθηκαν ποτέ για τα ευρήματά τους. Ωστόσο οι επτανήσιοι, κινημένοι από το πλούσιο συναισθηματισμό τους γι’ αυτά, οδηγούνται σε υπέρμετρες πίστες ως προς το αρχαίο τους παρελθόν, πράγμα που κατά τα άλλα εξυπηρετεί ιδιαίτερα και τις ανάγκες της επίπλαστης «εθνικής ιδεολογίας» του αθηνοκεντρικού κράτους. Τούτην την χιλιετία τα Επτάνησα εδημιούργησαν μια διάσταση αυτοτελούς μεσογειακού πολιτισμού, μια ιδιαίτερη πολιτισμικήν οντότητα την οποία οι πάντες εκτός Επτανήσου γνωρίζουν, αλλά οι σημερινοί Επτανήσιοι εμποδισμένοι από την «αρχαιομανία» τους ελάχιστα μοιάζει να προσέχουν. Η «ομηρική Ιθάκη» είναι σαν μετοχή του Χρηματιστηρίου, ενώ κανένας δεν διαμαρτυρήθηκε ποτέ για την ανυπαρξία Σκευοφυλακίου για τις εικόνες των Εκκλησιών που έχουν αδειάσει. Οι βενετσιάνικες θήκες για καρφοβελόνες (αυτές που έμπαιναν κάτω απ’ τη μασχάλη) έχουν εξαφανισθεί απ’ τα Επτάνησα. 250.000 δρχ. η μία πουλιώνται στα «ειδικά καταστήματα» της πρωτευούσης. Οι καλές πολύ περισσότερο … Ειδικά με την Λευκάδα τα πράγματα δεν είναι απηλλαγμένα και μιας κάποιας γραφικότητας. Κάτι ο Δαίρπφερντ, κάτι ο Όμηρος, η Λευκάδα κατάντησε χώρος των φανταστικών … αρχαιοκαπήλων. Απέραντη είναι η γραφικότητα όταν σε νεώτερες αφηγήσεις ξένων επισκεπτών της Λευκάδας, ιδίως κατά την δεκαετία του πολέμου, βρίσκει κανείς περιγραφόμενους τον μακαρίτη Θ. Γλένη και τον Κώστα τον Βερύκιο με τα ρολόγια το πρώτο που να θέλουν να εξιχνιάσουν να είναι η σχέση του επισκέπτη τους με την αρχαιοκαπηλία!… Το αν υπάρχουν και πόσα αρχαία υπάρχουν στα Επτάνησα, δεν είναι αυτό που συζητούμε. Λέμε μόνο τι πιστεύουν οι ίδιοι οι Επτανήσιοι γι’ αυτά. Και λοιπόν τι έγινε, αν είναι οι Λευκαδίτες, οι Θειακοί ή οι Κεφαλλονίτες οι «γνήσιοι απόγονοι» του αρχαίου Οδυσσέα, κατά τον ίδιο τρόπο που είναι και ο κ. Σαμαράς απόγονος του Μ. Αλεξάνδρου; Βελτιώνεται σε τίποτα η θέση τους μ’ αυτό; Γενεαλογικό δένδρο ο αρχαίος Οδυσσέας δεν άφησε. Ενώ λοιπόν είναι σίγουρο πως όσο κι αν ψάξουν οι σημερινοί επτανήσιοι αποκλείεται να το βρουν, είναι εξ ίσου σίγουρο πως γκρινιάζοντας διαρκώς για να το βρουν, δεν θα βρουν άλλα στοιχεία από την νεώτερη ιστορία να τους συνδέσουν και συνεπώς δεν θ’ αποκτήσουν το ίδιο βλέμμα για κοινά τρέχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σαν ενιαία περιοχή. Κι έτσι δεν μπορούν να φυλάξουν τούτα τα όποια αρχαία τους … Αλλά αυτό ακριβώς, η εσωτερική διάσταση των ενοτήτων του ελληνισμού, είναι και η ύπατη επιδίωξη της ιδεολογικής «εθνικής ενότητας» του αθηνοκεντρικού κράτους. Αρχαίος Οδυσσέας λοιπόν και λακκούβες στους δρόμους να βγάζεις τα μάτια σου – αυτό εστί Λευκάδα. Να βιαστούμε να βρούμε συνεπώς τον … αρχαίον Οδυσσέα, για να μη μείνει ειδικά «στο σημείο αυτό η Λευκάδα στάσιμη»! Σε όλα τα’ άλλα «προηγείται» … Αν ο αρχαίος Οδυσσέας αμάρτησε, δεν το ξέρουμε γιατί δεν ήταν χριστιανός. Πως όμως πληρώνονται οι αμαρτίες του, δεν χρειάζονται τέσσερα μάτια να το ιδούμε. Αρκεί μόνο ένα αλλά στην κατάλληλη θέση – για να θυμηθούμε και τον άλλον κατ’ ανάγκην αρχαίο μας πρόγονο, τον Πολύφημο, που πιθανόν είχε τις στάνες του στη Βαυκερή. Ή θέλομε μόνο τον έναν κι όχι τον άλλον; …