Τ’ ΑΪ ΓΙΑΝΝΙΟΥ ΤΑ ΛΑΜΠΑΔΑ

Στις 24 του μηνός στην ακμή του θέρους, ο ήλιος τρέπεται στον αστερισμό του Καρκίνου και η μέρα αρχίζει να μικραίνει. Οι θερινές αλλαγές του ήλιου, είναι μια σημαντική, αλλά μερικές φορές κι επικίνδυνη αλλαγή του χρόνου, κυρίως για τους γεωργούς.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ορισμένες συνήθειες των αρχαίων, σχετικές με το θερινό ηλιοστάσιο ή ηλιοτρόπιο, διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα.
Αύριο είναι η γιορτή του ΄Αι Γιάννη του Λαμπαδιάρη.
Χαρακτηριστικό έθιμο της γιορτής είναι οι φωτιές τ’ Αϊ Γιαννιού που άναβαν στα τρίστρατα στις 23 Ιουνίου το βράδυ.
Μία ή τρεις φωτιές ή κάψαλα ή φανούς άναβαν με καλαμιές ή παλιοκοφίνια, σε όλους τους μαχαλάδες, προσπαθώντας ο κάθε ένας να ανάψει την μεγαλύτερη φωτιά, πάνω από τις οποίες πηδούσαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού.
Πάνω στις φωτιές έριχναν και τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς ή το στεφάνι του Άϊ-Γιάννη της περασμένης χρονιάς.
Άναβαν ακόμα τα κλαδιά, τις αστιβές και τα πλατανόκλαδα που χρησιμοποιούσαν στ’ αγόρια( μεταξοσκώληκες), ενώ τη στάχτη τη μεταχειρίζονταν για αποτρεπτικούς και μαντευτικούς σκοπούς.
Κρατώντας μια πέτρα πάνω από το κεφάλι τους πήδαγαν με γέλια και φωνές πάνω από τις φλόγες τρείς φορές. Έλεγαν ότι αν πηδούσαν από 3 φορές την κάθε φωτιά, θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Ταυτόχρονα έλεγαν:

Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα η ρόγα η χρυσή ή
Σίδηρο η μέση μου, Πέτρα στο τσιφάλι μου.
Άγι μου Γιάννη Κι όπου πουνεί να γιάνει.
Να πηδήσω τη φωτιά, μη με πιάσ’ η αρρώστια
Αφήνω τον κακό χρόνο και πάω στον καλύτερο.

Το πήδημα πάνω από τις φλόγες ήταν για τους αρχαίους ένα έθιμο καθαρτήριο και «διαβατήριο». Μ’ αυτόν τον τρόπο καθαρίζονταν, με τη δύναμη της φωτιάς, κι έτσι, οι άνθρωποι απαλλαγμένοι από κάθε κακό έμπαιναν καθαροί και ακμαίοι στη νέα περίοδο του χρόνου.
Ένα χαρούμενο και διαχρονικό έθιμο, το θυμάμαι έντονα στη γειτονιά μου στην Ιθάκη, που κατάφερε τόσους αιώνες, να επιζήσει και που ενώνει αιώνες και γενιές.
Οι φωτιές που, ίσως και σήμερα, θ ‘αναφτούν στα χωριά μας θα είναι ένας δεσμός του σήμερα με το χθες.
Ανάβοντας μια μικρή φωτιά συνδέεσαι με τους αιώνες που πέρασαν, καθώς και με πολλούς άλλους λαούς, που ανάβουν τη φωτιά και χαίρονται το θέαμα και το συμβολισμό της.
Χρόνια πολλά για αύριο.

ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΚΟΜΗΤΑ