ΤΟ «ΤΑΞΙΔΙ» ΤΟΥ WILLIAM GELL ΣΤΑ ΚΑΘΑΡΑ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ

Το «ταξίδι» του William Gell στα Καθαρά την άνοιξη 1806, ένα εκπληκτικό κείμενο από τον Gell για το τι συνάντησε στο δρόμο για το μοναστήρι και πως ο ηγούμενος τoν καλοδέχτηκε και τον φρόντισε. Ευχαριστούμε πολύ τον Γεράσιμο Λιβιτσάνη για την μετάφραση.«Φεύγοντας από τον Αετό επισκεφθήκαμε τα Καθαρά, ευρισκόμενο στην νότια πλευρά του όρους Νήριτο. Η κατάβαση από το κάστρο, σε αυτή την πλευρά, βρίσκεται ανάμεσα σε λόχμες από αγριελιές και αγκάθια, τα οποία φύονται ανάμεσα σε μεγάλους όγκους βράχων και παντού εμποδίζουν την διάβαση. Στα δεξιά είναι ένα μικρό καλοκαιρινό σπιτάκι, ή καζίνο [=σπιτάκι], το οποίο ανήκει στον Κύριο Ζαβό, ευνοϊκά τοποθετημένο στην βόρεια πλευρά του λόφου ανάμεσα σε αμπέλια στολισμένα με μερικά κυπαρίσσια. Υπάρχει ένας δρόμος στον οποίο με δυσκολία περνούν τα μουλάρια, και ο οποίος διακρίνεται στο προηγούμενο σχέδιο να διασχίζει τον ισθμό, αλλά είναι πολύ πιο εύκολο το περπάτημα στα καλλιεργημένα χωράφια, οπότε ο οδηγός μας πήγαινε μέσα από αυτά όποτε τα συναντούσαμε. Στην πορεία περάσαμε ένα από τα υψώματα και σύντομα βρήκαμε τα ίχνη ενός δρόμου μιας πολύ μακρινής περιόδου λαξευμένου στον βράχο, σχεδόν κάθετος, ο οποίος προεξέχει σαν ράφι πάνω σε έναν τρομερό γκρεμό που ξεπλένεται από κανάλι της Κεφαλονιάς. Ο δρόμος πρέπει να ήταν έργο μεγάλου μόχθου και, αν και κατεστραμμένος από τον χρόνο, φαίνεται να είχε εκτελεστεί καλά. Σε μια κάθετη προεξοχή του βράχου που σηκώνεται από τον δρόμο στα δεξιά, είναι χαραγμένα, με πολύ ευανάγνωστους χαρακτήρες μήκους περίπου εννέα ιντσών [23 εκατοστά], τα γράμματα ΟΔ. Οι κάτοικοι δεν γνωρίζουν αν αυτά προορίζονταν για ημερομηνία ή για πιο άλλο λόγο χαράχθηκαν. Η κατάσταση του βράχου, ο οποίος έχει λαξευτεί σε επίπεδη επιφάνεια, υποδηλώνει αξιοσημείωτη αρχαιότητα. Βρίσκεται σε απόσταση 2.885 βημάτων από τον Αετό. Κατεβαίνοντας από αυτό το σημείο, ανάμεσα σε θάμνους και βράχια, μετά από κάμποσο περπάτημα φθάσαμε στο εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη που βρίσκεται στον μυχό ενός μικρού όρμου, 4.500 βήματα απόσταση από τον Αετό. Γύρω από αυτό υπάρχουν μερικές καλλιεργημένες λιθιές και περάσαμε κι άλλες στον δρόμο μας. Κοντά στο εκκλησάκι είναι μια πηγή η οποία πάντα παρέχει μια μικρή ποσότητα νερού. Από τον Αϊ Γιάννη ξεκινήσαμε την πιο δύσκολη και κουραστική ανηφόρα, αφήνοντας πίσω μας το κανάλι της Κεφαλονιάς, στο οποίο, τόσο συχνά όσο μας το επέτρεπε ο πυκνός λόγγος από κουμαριές και αγκαθωτά πουρνάρια, είχαμε γοητευτική θέα της απέναντι ακτής. Φαίνεται ότι η Ιθάκη την εποχή του Ομήρου ήταν διάσημη για τα δέντρα και τα δάση σε αυτό το βουνό αναφέρονται ιδιαιτέρως. Σε ορισμένα σημεία τα δέντρα, τα οποία μπλέκονται πάνω από το ύψος μας, σκοτεινιάζουν εντελώς το μονοπάτι, το οποίο αλλού μας οδηγεί μέσα από μικρές ανοιχτές περιοχές καλυμμένες με λουλούδια και χορτάρια, διανθισμένα με μικρές συστάδες από μαστίχια, αγριελιές και βατομουριές. Τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστο, αν η απότομη κλίση του βουνού δεν ήταν τόσο δύσβατη. Αυτή η δασώδης περιοχή συνεχίστηκε μέχρι που προχωρήσαμε περίπου 1.500 βήματα, όταν το μονοπάτι μας έφερε μέσα σε ένα λαγκάδι χαραγμένο μέσα στη πλαγιά του βουνού από τους χειμερινούς χείμαρρους και καλυμμένο με χαλαρές πέτρες. Εδώ αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε το γάβγισμα σκύλων και τα κουδούνια από πρόβατα που ανήκαν στο μοναστήρι. Και φθάσαμε σε ένα μικρό ίσιωμα όπου στέκει το κτίριο, έπειτα από όχι πολύ περπάτημα, αλλά υπερβολικά κοπιαστικό από την ζέστη και το δύσβατο του μονοπατιού.

Το μοναστήρι βρίσκεται στα 1.900 βήματα από την θάλασσα στον Αϊ Γιάννη και το κλίμα επηρεάζεται αισθητά από την υψομετρική διαφορά. Λίγα μέτρα από το κτίριο βρίσκεται μια απότομη κατωφέρεια προς το λιμάνι του Μώλου. Άλλη μια πλευρά του βουνού πέφτει στο κανάλι της Κεφαλονιάς και στα βόρεια η κορυφή του Νήριτου ανεβαίνει σε ακόμη μεγαλύτερο υψόμετρο.

Ο Ηγούμενος, ή ανώτερος, μας υποδέχθηκε ιδιαίτερα φιλόξενα στην πύλη από την οποία μπήκαμε σε μια αυλή περιτριγυρισμένη από τα κτίρια του μοναστηριού. Η κατοικία αποτελείται από ένα προθάλαμο, ή είσοδο, στην μια πλευρά του οποίου βρίσκεται η τραπεζαρία και στην άλλη μια τακτοποιημένη κρεβατοκάμαρα, με δύο κρεβάτια, σχεδιασμένη για την κατάλυση εκείνων οι οποίοι το Καλοκαίρι έρχονται από την πόλη να περάσουν τον καιρό τους σε αυτό το ευάερο περιβάλλον.

Τα πρώτα αναψυκτικά που σερβίρονται σε έναν ξένο σε αυτήν την χώρα είναι καφές και λεμονάδα, τα οποία έρχονται αμέσως, αλλά επειδή όλα τα άλλα ετοιμάζονται ειδικά για την περίσταση, χρειάζεται χρόνος για την προετοιμασία ενός Ελληνικού δείπνου για έναν ταξιδιώτη, ειδικότερα από την στιγμή που ένα αρνί, κατσικάκι, ή κατσίκι συνήθως δεν σφάζονται πριν την άφιξη των φιλοξενουμένων. Μετά από ώρα μας κάλεσαν για το γεύμα μας και μπήκαμε σε μια μικρή τραπεζαρία, επιπλωμένη με ένα γερό δρύινο τραπέζι, στις πλευρές του οποίου ήταν δυο πάγκοι με μια μεγάλη καρέκλα στην κεφαλή. Το πρώτο πιάτο ήταν ένα είδος ομελέτας με κρεμμύδια και συκώτι, κομμένα σε μικρά κομματάκια και γαρνιρισμένη με άφθονη καστανή ζάχαρη, ένα ολόκληρο αρνί ακολούθησε και δεν υπήρξε τίποτε άλλο αξιοπερίεργο, εκτός από αυτό που αποκαλείται τυρί, μοιάζει με Αγγλικό πηχτό γάλα, φτιαγμένο από γάλα κατσίκας και κρεμασμένο στο ταβάνι του δωματίου μέσα σε ένα λινό σακί κατά την διάρκεια του γεύματος, έτσι ώστε το τυρόγαλο να μπορεί να πήξει. Αυτό εκτιμάται ιδιαίτερα ως πολυτέλεια μετά τον Απρίλιο στα νότια κλίματα. Το ιδιαίτερο κρασί σε αυτήν την χώρα ήταν στην τελειότητά του εδώ, και είχε σταλεί από ένα αμπέλι που ανήκει στον Κύριο Μάρκο που μας συνόδευσε στην περιοδεία μας. Φτιάχνεται από μικρά σταφύλια που αποκαλούνται σταφίδες στην Αγγλία και έχει εξαιρετική γεύση.

Ο καλός και γηραιός Ηγούμενος είχε ζήσει τόσο καιρό ασκητικά, που τα τσοπανόσκυλά του συμπεριφέρονταν σαν σε όμοιο και μας διασκέδασαν με την ασυνήθιστη βία με την οποία απαιτούσαν φαγητό, αναγκάζοντάς τον να ικανοποιήσει την πείνα τους. Τα σκυλιά είναι ημίαιμης ράτσας, ειδικά για αυτόν. Τα απέκτησε εξαιτίας των επανειλημμένων ατυχημάτων στα οποία ένα περιβάλλον, κυκλωμένο από γκρεμούς, εκθέτει τα τσοπανόσκυλα κοινής ράτσας, και τα οποία η οξύνοια της δικής του ράτσας προφυλάσσει. Έχει την φήμη του καλύτερου αθλητή του νησιού και αποδεικνύει σχεδόν καθημερινά πως ο Πλίνιος, ο οποίος βεβαιώνει πως οι λαγοί ψόφαγαν όταν μεταφέρονταν στην Ιθάκη, δεν προτιμούσε πάντα την αλήθεια από την ευχαρίστηση να μεταδώσει μια ωραία ιστορία».

Η Iθάκη στο πέρασμα του χρόνου